یک جراح زانو و استاد دانشگاه با تشریح فرآیند پیشرفت آرتروز زانو و بررسی نقش روش‌های نوین مانند گزوزوم‌درمانی در کاهش درد و ترمیم مفصل، تأکید کرد این روش تنها در مراحل خاصی از بیماری اثرگذار است و کاربرد عمومی و تاییدشده ندارد.
مصطفی شاهرضایی، جراح زانو و ارتوپد، در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار سلامت‌رسانه درباره درمان آرتروز زانو با تزریق اگزوزوم که به موضوعی داغ در فضای پزشکی و رسانه‌ای تبدیل شده است، توضیحاتی ارائه داد.
وی در ابتدا درباره تعریف آرتروز زانو و چگونگی تقسیم‌بندی آن گفت: آرتروز زانو یا استئوآرتریت، فرایندی پیشرونده است که با فرسایش تدریجی غضروف مفصل زانو همراه بوده و باعث درد، تورم و محدودیت حرکتی می‌شود. این بیماری معمولاً در چهار درجه تقسیم می‌شود:
درجه ۱ (خفیف): نازک‌شدن اولیه غضروف بدون علامت جدی
درجه ۲ (متوسط ابتدایی): شروع درد به‌ویژه هنگام فعالیت، کاهش فضای مفصلی
درجه ۳ (پیشرفته): کاهش شدید غضروف، درد دائم، گاهی قفل‌شدن زانو
درجه ۴ (شدید): از بین رفتن کامل غضروف، تماس استخوان‌ها، درد مداوم و نیاز به تعویض مفصل
شاهرضایی ضمن تأکید بر اینکه اگزوزوم‌ها تنها در درجات ۲ تا ۳ آرتروز ممکن است اثرگذار باشند، گفت: این روش تنها زمانی کاربرد دارد که مفصل هنوز ساختار خود را حفظ کرده باشد و شانس ترمیم نسبی وجود داشته باشد. در آرتروز شدید (درجه ۴)، هیچ‌گونه درمان تزریقی از جمله اگزوزوم مؤثر نخواهد بود و جراحی تنها گزینه درمانی است.
وی درباره چیستی اگزوزوم و تفاوت آن با سایر روش‌های تزریقی توضیح داد: اگزوزوم‌ها ساختارهای نانومتری هستند که توسط سلول‌های بنیادی یا سایر سلول‌ها ترشح می‌شوند. این ذرات حاوی پروتئین‌ها و فاکتورهای ضدالتهابی‌اند که در بازسازی بافت‌ها نقش دارند. در پزشکی بازساختی، دانشمندان امیدوارند با استخراج اگزوزوم‌های خالص از سلول‌های انسانی و تزریق آن‌ها به مفصل زانو، بتوانند التهاب را کاهش داده، بازسازی جزئی غضروف را تحریک کرده و درد را کنترل کنند.
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: استخراج واقعی اگزوزوم، فرایندی بسیار پیچیده و آزمایشگاهی است که با دستگاه‌های پیشرفته مانند اولتراسانتریفیوژ و نانوفیلتراسیون انجام می‌شود. این مواد باید از نظر بیولوژیکی، ویروسی و ایمنی تایید شوند. در کشورهای پیشرفته، استفاده از اگزوزوم هنوز عمدتاً در چارچوب مطالعات تحقیقاتی انجام می‌شود و کاربرد عمومی و تاییدشده ندارد.
او با اشاره به اینکه هزینه تولید هر دوز واقعی اگزوزوم هزاران دلار است، اظهار کرد: در حال حاضر اگزوزوم‌های واقعی به طور رسمی در ایران موجود نیستند و آنچه در برخی مراکز درمانی عرضه می‌شود، عمدتاً نسخه‌های غیراستاندارد یا جعلی هستند. تزریقات PRP، PRF، ژل‌های هیالورونیک اسید، فاکتورهای رشد ناشناخته و اصطلاحاتی مانند «اگزوزوم پلاسنتال» نمی‌توانند جایگزین علمی و تاییدشده‌ای برای اگزوزوم باشند.
وی تأکید کرد: بدون تایید آزمایشگاهی و فرآیند دقیق استخراج، اگزوزوم هیچ ارزش درمانی ندارد و حتی ممکن است خطرآفرین باشد. این روش تنها در صورت تهیه استاندارد و تزریق علمی می‌تواند در بیماران با آرتروز متوسط به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل کمک کند، آن هم به عنوان درمان مکمل، نه جایگزین قطعی.
شاهرضایی در پایان با هشدار نسبت به تبلیغات فریبنده گفت: روش‌های درمان آرتروز زانو باید بر اساس تشخیص دقیق متخصص و درجه بیماری انتخاب شود. فیزیوتراپی، دارو، تزریقات و در موارد پیشرفته، جراحی از جمله گزینه‌های درمانی هستند. او تاکید کرد: اگزوزوم واقعی گرچه امیدبخش است، اما هنوز گران، کمیاب و بدون زیرساخت مناسب برای درمان گسترده در ایران است. آنچه امروز در برخی مطب‌ها و مراکز بدون مجوز عرضه می‌شود، بیشتر یک توهم درمانی است تا راهکار علمی.
لینک منبع خبر: salamatresaneh.ir/گزوزومها؛-امید-تازه-برای-زانوهای-فرس