زانو یکی از اعضای بسیار مهم است که بروز هرگونه مشکل در آن می تواند به طور چشم گیری کیفیت زندگی انسان را تحت تاثیر قرار دارد. از این رو درمان مشکلات مربوط به زانو بسیار حائز اهمیت است. آرتروسکوپی زانو یک روش است که به عنوان درمان جراحی برای بیماری های مربوط به زانو به شمار می رود. با توجه به این که سالانه افراد زیادی در دنیا و ایران این عمل را انجام می دهند دکتر مصطفی شاهرضایی جراح زانو، متخصص ارتوپدی، تعویض مفصل و آرتروسکوپی در این مقاله به تمام سوالات رایج در ارتباط با جراحی آرتروسکوپی زانو پاسخ می دهد در ادامه با ما همراه باشید.
جراحی آرتروسکوپی زانو چیست؟
آرتروسکوپی زانو، یک جراحی سرپایی برای تشخیص و درمان مشکلات مفصل زانو است. طی این جراحی، پزشک بعد از ایجاد یک برش بسیار کوچک در محل مفصل زانو، یک دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ را وارد زانوی بیمار می کند. با این روش جراحی، بیشتر مشکلات زانو قابل تشخیص است. پزشک بعد از تشخیص، می تواند بسیاری از مشکلات زانو را در این جراحی برطرف کند.
مزایای آرتروسکوپی زانو
استفاده از آرتروسکوپی زانو، از نظر مزایایی که نسبت به روش های دیگر دارد، یک نقطه عطف در مسیر تشخیص و درمان ضایعات مفصلی محسوب می شود. در جراحی های باز، برش در محل مفصل زانو، بزرگ است و احتمال آسیب عصبی، عروقی و عفونت نیز وجود دارد. آرتروسکوپی باعث ساده شدن عمل جراحی می شود. همچنین با استفاده از این روش، بیمار درد کمتری را تحمل می کند. کوتاه بودن دوره نقاهت بعد از عمل یکی از مزایای اصلی آرتروسکوپی زانو است. به گونه ای که بیمار فقط به مدت کوتاه در بیمارستان بستری می شود. از دیگر مزایای آرتروسکوپی می توان به نداشتن خونریزی، نداشتن عفونت، کاهش محدودیت حرکت مفصل زانو و باز نشدن مفصل اشاره کرد. از دیگر مزایای آرتروسکوپی زانو می توان به درمان پارگی مینیسک زانو، از بین بردن التهاب مایع سینوویال، رفع عفونت های زانو اشاره کرد.
چه زمانی جراحی آرتروسکوپی زانو توصیه می شود؟
پزشک متخصص در ابتدا برای درمان درد زانو، روش های غیر جراحی مانند فیزیوتراپی، استراحت و دارو را پیشنهاد می دهد. ولی زمانی که دردهای زانو با این روش ها کاهش پیدا نکند، پزشک برای پیدا کردن منشاء درد، آرتروسکوپی زانو را پیشنهاد می دهد. در این روش، مفاصلی که داخل زانو قرار دارند به خوبی قابل مشاهده هستند و اختلالات آنها توسط پزشک به راحتی تشخیص و درمان می شود. همچنین پزشک برای درمان آسیب های منیسک، آسیب های رباط مثل پارگی رباط صلیبی، بعضی تومورهای زانو، آرتروز زانو و نمونه برداری روش آرتروسکوپی زانو را انجام می دهد.
مراقبت های بعد از عمل آرتروسکوپی زانو
مراقبت های بعد از آرتروسکوپی زانو تاثیر زیادی در تسریع روند بهبودی بیمار دارد. از این رو مراقبت‌های بعد از جراحی بسیار حائز اهمیت است. اگر چه پزشک معالج با توجه به شرایط بیمار دستورات لازم را به اطلاع وی می رساند اما در حالت کلی مراقبت های زیر به اغلب بیماران توصیه می شود.
- برای کاهش درد و ورم پا، از کمپرس یخ به مدت 1 تا 2 روز بعد از عمل بر روی زخم استفاده شود.
- بیمار بهتر است به مدت چند روز بعد از عمل، زانوی جراحی شده خود را بالا نگه دارد. در این حرکت، زانو باید بالاتر از قلب قرار بگیرید. این تمرین بعد از عمل، باعث کاهش درد و ورم زانو می شود.
- تعویض پانسمان به فاصله زمانی گفته شده توسط پزشک، باعث جلوگیری از عفونت بعد از جراحی می شود. زخم و پانسمان باید همیشه خشک و تمیز باشند و در صورت خون آلود شدن پانسمان باید تعویض شود. همچنین، نباید زخم به هیچ عنوان با آب تماس داشته باشد.
- استفاده از عصا به مدت چند روز بعد از عمل، برای جلوگیری از وارد شدن وزن بیش از اندازه بر زانوی جراحی شده توصیه می شود.
- تمرینات توصیه شده برای بازیابی زانو به طور مرتب و روزانه انجام بگیرد.
- در هنگام راه رفتن از زانو بندهای مخصوص استفاده شود.
- داروهای تجویز شده توسط پزشک مانند داروهای مسکن و داروهای کاهش لخته حتما به طور مرتب استفاده شود. بهتر است داروها نیم ساعت قبل از شروع تمرینات مصرف شود. همچنین هنگام مصرف دارو، از مصرف نوشیدنی های الکلی جلوگیری شود.
تمرینات بعد از جراحی آرتروسکوپی زانو
انجام تمرینات بعد از عمل آرتروسکوپی، توسط فیزیوتراپ به بیمار آموزش داده می شود. زمان دقیق شروع تمرینات بعد از عمل، توسط پزشک مشخص می شود. ورزش های ابتدایی بعد از آرتروسکوپی زانو به شرح زیر می باشد.
بالا بردن ساق در حالت ایستاده: در این حرکت باید بیمار در حال ایستاده قرار بگیرد و تعادل خود را با تکیه دادن به دیوار یا میله حفظ کند. در مرحله بعدی زانوی عمل شده را رو به جلو و بالا حرکت دهد و 5 ثانیه در آن حالت نگه دارد. سپس زانو را به آرامی به حالت اولیه برگرداند.
بالا بردن ساق در حالت خوابیده: برای انجام این حرکت بیمار باید در حالت دراز کش قرار بگیرد. سپس بیمار باید زانوی عمل شده خود را صاف نگه دارد و ساق پای سالم را خم کند. در مرحله بعدی، بیمار باید سعی کند زانوی عمل شده را به اندازه 15 سانت از روی زمین بلند کند و 5 ثانیه در این حالت نگه دارد. سپس 15 سانت دیگر باید زانو بالا برده شود و دوباره 5 ثانیه در همان حالت نگه داشته شود. در پایان این حرکت، باید دو مرحله آخر به صورت برعکس اجرا شود.
انقباض باسن: در این حرکت بیمار باید به پشت دراز بکشد و سعی کند باسن خود را به مدت 5 ثانیه منقبض کند. سپس دوباره به حالت اولیه برگرداند.
حرکات عضله های چهار سر: برای انجام این حرکت، بیمار باید در حالی که زانو ها و پاها صاف هستند به پشت دراز بکشد. سپس بازوها را در کنار بدن نگه داشته و عضله های بالای ران را منقبض کند. همزمان با این حرکت، باید به پشت زانو فشار وارد کرده و فقط پاشنه پا بالا آورده شود. این حرکت باید 5 ثانیه طول بکشد و بعد از 5 ثانیه دوباره تکرار شود.
عوارض عمل آرتروسکوپی زانو
با اینکه عمل آرتروسکوپی زانو یک روش جراحی بسیار ایمن و کم تهاجمی است، ولی مانند همه عمل های جراحی دیگر می توانند دارای عوارض بعد از عمل باشد. برخی از عوارض احتمالی عمل آرتروسکوپی زانو عبارتند از:
ورم: یکی از عوارض شایع بعد از جراحی آرتروسکوپی زانو، تورم است. تورم نشانه التهاب داخل مفصل است. گاهی اوقات، تورم زانو تا 6 ماه بعد از عمل ادامه دارد. تورم در صورتی که با درد همراه باشد و ترشحات بی رنگ از محل زخم خارج شود می تواند نگران کننده باشد. برای کاهش تورم بعد از جراحی، انجام بعضی از اقدامات پیشنهاد می شود. از جمله استراحت دادن به مفصل زانو، استفاده از یخ، استفاده از باندهای فشاری و بالا قرار دادن زانو.
سفتی: سفتی مفصل زانو می تواند در نتیجه تشکیل بافت اسکار در اطراف مفصل زانو باشد. همچنین یکی دیگر از دلایل سفتی بعد از عمل، تورم مداوم مفصل زانو است. اکثر افراد می توانند با مداخلات درمانی مناسب بعد از جراحی، سفتی را از بین ببرند. انجام تمرینات توان‌بخشی منظم در مرحله اولیه پس از جراحی می تواند از سفتی بیش از حد جلوگیری کند.
پیشرفت آسیب غضروف: بسیاری از افرادی که تحت عمل جراحی آرتروسکوپی زانو قرار می گیرند، دچار آسیب زودرس به غضروف مفصل زانو می شوند. جراحی آرتروسکوپی، درمان مناسبی برای آرتروز نیست و حتی می تواند باعث افزایش سرعت پیشرفت آرتروز هم شود. همچنین بیماری به نام استئونکروز وجود دارد که می تواند خود به خود و در پی جراحی آرتروسکوپی زانو رخ دهد. این بیماری منجر به زوال سریعتر غضروف مفصل زانو شده و در نهایت ممکن است بیمار نیاز به تعویض زانو پیدا کند.
خطرات نادر: خطرات غیرمعمول آرتروسکوپی زانو، تقریباً 1٪ از افرادی را که تحت این روش جراحی قرار می گیرند را تهدید می کند. این خطرات احتمالی عبارتند از:
عفونت: عفونت یک عارضه غیرمعمول در آرتروسکوپی زانو است. ولی ممکن است این عارضه در جراحی به وجود آید. عفونت می تواند در اطراف برش ها (جایی که عفونت سطحی در نظر گرفته می شود) یا در مفصل زانو (یک عفونت جدی تر و عمیق تر است) رخ دهد.
لخته خون: احتمال خطر لخته شدن خون در وریدهای عمیق اندام تحتانی پس از جراحی آرتروسکوپی کم است، اما در افرادی که فاکتورهای خطر ویژه ای برای ایجاد لخته دارند، بیشتر دیده می شود. یکی از این عوامل خطر برای ایجاد لخته خون بعد از جراحی، بی حرکتی طولانی مدت است.
خطرات جدی بعد از آرتروسکوپی زانو
خطرات مرتبط با آرتروسکوپی زانو به طور کلی تهدید کننده زندگی نیستند و با درمان مناسب می توان بیشتر آن ها را کنترل کرد. رعایت هرچه بیشتر دستورالعمل های جراح، می تواند کمک کند تا به دنبال آرتروسکوپی زانو مشکلی ایجاد نشود. با این وجود، بروز برخی از مشکلات بعد از عمل نگران کننده است. اگر بعد از عمل، مشکلات زیر ایجاد شود باید هر چه زودتر با پزشک مربوطه تماس حاصل شود.
• علائم عفونت، از جمله تب، لرز یا تعریق
• تخلیه یا خونریزی از برش ها
• بدتر شدن تورم یا قرمزی در اطراف مفصل زانو
• درد در ساق پا و تورم در پایین پا
• افزایش دشواری در قرار دادن وزن روی پا
دوره نقاهت آرتروسکوپی زانو
عمل آرتروسکوپی زانو، یک تا دو ساعت طول می کشد. بعد از جراحی، بیمار تا یک ساعت در اتاق ریکاوری تحت نظر قرار می گیرد. آرتروسکوپی زانو جزء معدود عمل های جراحی است که دوره نقاهت بسیار کوتاهی دارد. به طوری که بیمار می تواند همان روز عمل از بیمارستان مرخص شود و چند روز بعد از عمل به زندگی عادی خود برگردد.
هزینه جراحی آرتروسکوپی
جراحی آرتروسکوپی زانو، یکی از جدیدترین تکنولوژی روز دنیا است. هزینه عمل آرتروسکوپی زانو با توجه به موارد ذکر شده در زیر می تواند متفاوت باشد
• معاینه های صورت گرفته توسط پزشک
• آزمایشات و تصویر برداری انجام گرفته
• نوع بیمارستان (خصوصی، دولتی)
• نوع بیمه (بیمه تکمیلی، موارد ذکر شده در بیمه)
• پزشک مربوطه
• شهر مورد نظر
معمولا بیشتر هزینه جراحی، توسط بیمه های تکمیلی پرداخت می شود.
بحث و نتیجه گیری
با توجه به این که تشخیص سریع و شروع درمان زود هنگام به طور چشم گیری در درمان بیماری های زانو موثر است، باید در صورت مشاهده هرگونه ناراحتی سریعا به پزشک مراجعه کرد. در این مقاله به معرفی یکی از درمان های جراحی برای مشکلات زانو پرداختیم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره جراحی آرتروسکوپی زانو می توانید به مطب دکتر مصطفی شاهرضایی جراح زانو، متخصص ارتوپدی، تعویض مفصل و آرتروسکوپی مراجعه کنید.
ممنون از راهنمایی خوبتون🙏
سلامت باشید سپاس از شما