فهرست مطالب
تعویض مفصل زانو یکی از موثرترین روش های درمانی برای بیمارانی است که از مشکلات جدی زانو مانند آرتروز یا آسیب های شدید رنج می برند. بعد از این جراحی، مراقبت از پانسمان و محل جراحی از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا به جلوگیری از عفونت و تسریع روند بهبودی کمک می کند. دکتر مصطفی شاهرضایی متخصص ارتوپدی و زانو توصیه های مهمی برای مراقبت از محل جراحی دارد که در این مقاله به بررسی آن ها می پردازیم.
اهمیت مراقبت از پانسمان پس از جراحی
یکی از مهم ترین جنبه های پس از جراحی تعویض مفصل زانو، مراقبت از پانسمان است. محل برش جراحی باید به درستی محافظت شود تا از بروز عفونت ها جلوگیری شود. پانسمان اولیه معمولاً توسط تیم پزشکی در اتاق عمل انجام می شود و بسته به وضعیت بیمار، پزشک تعیین می کند که چه زمانی باید پانسمان تعویض شود.
- محافظت از زخم: پانسمان نه تنها به کنترل خونریزی کمک می کند، بلکه از ورود باکتری ها و میکروب ها به زخم جلوگیری می کند.
- جلوگیری از عفونت: عفونت می تواند فرآیند بهبودی را به تأخیر بیندازد و در برخی موارد منجر به نیاز به جراحی مجدد شود. مراقبت دقیق از پانسمان می تواند خطر عفونت را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
- حفظ رطوبت مناسب زخم: پانسمان به حفظ رطوبت مناسب در محل زخم کمک می کند که بهبود سریع تر و کاهش درد را به همراه دارد.
تعویض پانسمان؛ زمان بندی و نحوه انجام
تعویض پانسمان یکی از اقدامات مهم پس از جراحی است که باید با دقت انجام شود. پزشک متخصص زمان مناسب برای تعویض پانسمان را تعیین می کند، اما در بیشتر موارد، اولین تعویض پانسمان در چند روز اول پس از جراحی انجام می شود. برخی نکات کلیدی در تعویض پانسمان عبارتند از:
- شستشوی دست ها: قبل از لمس زخم یا تعویض پانسمان، دست ها باید به دقت شسته شوند. این کار به جلوگیری از انتقال باکتری ها به زخم کمک می کند.
- استفاده از وسایل استریل: برای تعویض پانسمان، از گاز استریل، چسب و سایر وسایل تمیز و استریل استفاده کنید. در صورت مشاهده هرگونه آلودگی، وسایل را تعویض کنید.
- بررسی زخم: هنگام تعویض پانسمان، زخم را از نظر علائم عفونت مانند قرمزی، تورم یا ترشح غیرعادی بررسی کنید. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید بلافاصله با پزشک مشورت کنید.
مراقبت های ویژه از پانسمان در روزهای ابتدایی
در روزهای ابتدایی پس از جراحی، مراقبت های ویژه ای از محل جراحی و پانسمان لازم است. در این دوره، زخم همچنان تازه است و هر گونه سهل انگاری می تواند منجر به مشکلات جدی شود. در هفته اول پس از جراحی، پانسمان باید کاملاً خشک بماند. از حمام کردن یا خیس کردن محل جراحی خودداری کنید، مگر این که پزشک مجوز دهد. معمولاً پزشکان توصیه می کنند که از دوش های کوتاه و با استفاده از پوشش های پلاستیکی برای حفاظت از پانسمان استفاده کنید.
هرگونه فشار غیرضروری بر زخم و محل جراحی می تواند باعث باز شدن بخیه ها یا آسیب به بافت های تازه جراحی شده شود. هنگام نشستن یا دراز کشیدن از حمایت مناسب استفاده کنید تا فشار از روی محل جراحی برداشته شود.
اگر تورم در محل جراحی وجود دارد، می توانید از یخ به طور غیر مستقیم (مثلاً با قرار دادن پارچه ای بین یخ و پوست) برای کاهش تورم استفاده کنید. یخ نباید مستقیماً با زخم تماس داشته باشد.
علائم هشدار دهنده عفونت
مراقبت از محل جراحی شامل نظارت دقیق بر علائم عفونت است. هر چند احتمال عفونت در جراحی های مدرن به دلیل استفاده از پروتکل های استریل کاهش یافته است، اما همچنان این خطر وجود دارد. برخی از علائم عفونت که باید به آن ها توجه داشته باشید عبارتند از:
- قرمزی بیش از حد: در حالی که مقداری قرمزی طبیعی است، اما قرمزی گسترده و همراه با درد می تواند نشان دهنده عفونت باشد.
- ترشحات زرد یا سبز: ترشحات چرکی، به خصوص اگر بوی ناخوشایندی داشته باشند، از علائم جدی عفونت هستند.
- افزایش ناگهانی درد: اگر درد در محل جراحی به طور ناگهانی و بدون علت افزایش یافت، این موضوع باید با پزشک در میان گذاشته شود.
- تب: تب می تواند نشانه ای از عفونت در بدن باشد. اگر بعد از جراحی دچار تب شدید، باید با پزشک مشورت کنید.
نکات مهم در مراقبت های روزانه از پانسمان
برای حفظ سلامت محل جراحی و جلوگیری از مشکلات احتمالی، رعایت چند نکته کلیدی در مراقبت های روزانه از پانسمان بسیار مهم است:
- تعویض منظم پانسمان: پانسمان باید بر اساس توصیه پزشک و یا هر زمان که آلوده یا خیس شد، تعویض شود. تغییر زودهنگام یا دیرهنگام پانسمان می تواند مشکلاتی ایجاد کند.
- رعایت بهداشت: همواره در طول فرآیند تعویض پانسمان و حتی زمانی که قصد بررسی زخم را دارید، بهداشت دست ها و وسایل مورد استفاده را رعایت کنید.
- استفاده از آنتی بیوتیک های موضعی (در صورت توصیه پزشک): گاهی پزشکان ممکن است استفاده از پمادهای آنتی بیوتیک موضعی را برای جلوگیری از عفونت تجویز کنند. در این صورت باید دقیقاً بر اساس دستور پزشک عمل کنید.
مراجعه به پزشک
یکی از مهم ترین اقدامات پس از جراحی تعویض مفصل زانو، پیگیری و مراجعه منظم به پزشک متخصص است. دکتر مصطفی شاهرضایی متخصص ارتوپدی و زانو توصیه می کند که بیماران پس از جراحی به صورت دوره ای برای ارزیابی وضعیت زخم و اطمینان از بهبودی کامل به پزشک مراجعه کنند. این بازدیدهای دوره ای به پزشک این امکان را می دهد که وضعیت زخم را بررسی کرده و در صورت وجود مشکلات مانند عفونت یا تأخیر در بهبود، به موقع اقدامات لازم را انجام دهد. در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی مانند قرمزی شدید، تورم مداوم، درد ناگهانی یا ترشح غیرعادی از محل جراحی، باید فوراً با پزشک تماس بگیرید تا از مشکلات جدی تر جلوگیری شود.