فهرست مطالب
اگرچه کوهنوردی یک ورزش فوق العاده عالی برای تقویت روح و جسم است. اما همچون سایر رش های ورزشی، انجام غیراصولی آن موجب بروز آسیب در بخش های مختلف بدن می شود. آسیب دیدگی زانو یکی از متداول ترین این موارد بشمار می رود. اما آسیب زانو تا چه اندازه در این ورزش محتمل است؟ چگونه می توان از بروز این مشکلات پیشگیری کرد؟ راهکارهای تسکین آسیب زانوی کوهنوردان چیست؟ برای یافتن پاسخ این سؤالات ما را تا پایان همراهی کنید.
آیا ورزش کوهنوردی به زانو آسیب می رساند؟
بزرگ ترین و حساس ترین مفصل بدن در زانو قرار گرفته است. این مفصل در طول شبانه روز فشارهای بسیاری را تحمل می کند. بخش زیادی از این فشار ناشی از وزن افراد است که در زمان راه رفتن یا دویدن افزایش می یابد. امکان آسیب دیدن مفصل زانو در صورت اعمال فشار بیش از اندازه وجود دارد. این موضوع برای بسیاری از رشته های ورزشی وجود دارد. به همین دلیل بسیاری از ورزشکاران در رشته های مختلف از درد، خشکی، سفتی و تورم زانو رنج می برند. زیرا مفصل زانو در این افراد در زمان ورزش تحت فشار و نیروی چند جهتی قرار دارد.
کوهنوردی یک ورزش مفرح، خوب و استاندارد است و نقش مؤثری در سلامت جسم و روح دارد. اما یکی از ورزش های سنگین برای مفصل زانو به شمار می رود. این فعالیت برای افراد دارای مشکلات ساختاری در ناحیه زانو نتیجه مطلوبی به همراه ندارد. زیرا به واسطه شیب دار بودن سطح پیاده روی، فشار چند برابری به زانو وارد شده و مشکلات این افراد را دو چندان می کند. افراد دارای زانوی سالم نیز در صورت نداشتن تکنیک صحیح یا عدم بکارگیری تجهیزات مناسب دچار آسیب دیدگی زانو می شوند. همچنین آسیب دیدگی زانوی کوهنوردان می تواند ناشی از فعالیت شدید بدون توقف در استراحتگاه ها باشد.
آسیب زانوی کوهنوردان چگونه است؟
استفاده بیش از اندازه از مفصل، ضربه، سقوط یا پیچ خوردگی زانو معمولاً التهاب یا پارگی تاندون های مفصل زانو را به دنبال دارد. این عارضه در اصطلاح پزشکی تاندونیت نامیده می شود. علائم این عارضه شامل تورم و التهاب، درد و حساسیت به لمس است. معمولاً درد حاصل از تاندونیت با استراحت کاهش پیدا می کند. اما در موارد شدید این درد در زمان استراحت نیز ادامه پیدا می یابد.
مهم ترین نکات برای پیشگیری از آسیب دیدگی زانو در کوهنوردی
کوهنوردان در صورت آسیب دیدن زانوی خود با علائمی چون درد، تورم، سفتی و التهاب مواجه می شوند. این علائم گاهی اوقات موقت هستند و به تدریج بهبود پیدا می کنند. اما امکان تبدیل مصدومیت های موقت به دردها و مشکلات مزمن وجود دارد. از این رو کوهنوردان باید تمام تلاش خود را در زمینه پیشگیری از این مشکلات به کار گیرد. مهم ترین نکات پیشگیرانه عبارتند از:
استفاده از کفش مناسب کوهنوردی
کفش تنگ و یا دارای جنس و زیره نامناسب از عوامل اصلی آسیب دیدگی زانو در ورزش کوهنوردی است. کوهنوردی باید با کفش مناسب این ورزش انجام شود. کفش مخصوص این ورزش دارای ویژگی هایی چون استحکام بالا، نرمی، انعطاف پذیری، ضد لغزش، ضربه گیری و ضد تعریق است.
مدیریت حرکات در سراشیبی
فشار وارده به زانو در زمان عبور از سراشیبی ها بیشتر است. میزان این فشار معادل ۷ الی ۸ برابر وزن تخمین زده می شود. در صورت بالا بودن سرعت در این زمان فشار مذکور به چندین برابر افزایش می یابد. به همین دلیل کاهش سرعت و حفظ آرامش در زمان پایین آمدن یک اصل مهم در کوهنوردی است. علاوه بر این در زمان فرود باید نکات زیر مد نظر قرار گیرد:
- اجتناب از پریدن
- انتخاب مسیرهای زیگزاگی
- خم کردن نسبی پاها برای پایین آمدن
- قرار دادن پا در بستر محکم
آماده سازی جسمانی با ورزش
انجام ورزش پیش از کوهنوردی با تقویت عضلات چهار سر ران و دوقلوی ساق پا یک پشتیبان قوی برای زانو فراهم می کند. با پیگیری منظم تمرینات ورزشی انعطافپذیری زانو نیز افزایش یافته و امکان آسیب آن کمتر می شود. از جمله حرکات مؤثر در این زمینه می توان به اسکات پا، دوچرخه و … اشاره کرد.
حمل بار با وزن کمتر
محققان معتقدند که در زمان بالا رفتن از پله فشار وارده به زانو به چهار برابر افزایش می یابد. قطعاً این فشار برای مسیر کوهنوردی که فرد بار سنگینی را نیز با خود حمل می کند بیشتر است. بنابراین کوهنوردان باید تا حد امکان بار کمتری را با خود حمل کنند. در این زمینه حمل بارهای سنگین تر از حد استاندارد (یک چهارم تا یک پنجم وزن بدن) توصیه نمی شوند. علاوه بر این، نحوه چینش وسایل در کوله نیز اهمیت دارد. مکان مناسب وسایل سنگین در سمت نزدیک بدن است. همچنین وزن کوله باید در دو طرف بدن یکسان باشد.
استفاده از باتوم یا عصای کوهنوردی
اگرچه میزان فشار وارده به زانو در حین بالا رفتن یا پایین آمدن از سطوح شیب دار بیشتر است. اما در صورت استفاده از عصا، چوب دستی یا باتوم میتوان بخشی از این فشار را کاهش داد؛ به عنوان مثال برای مسیرهای با شیب ۲۵ درجه، میزان فشار بر زانو ۱۲ الی ۲۵ درصد کمتر است. علاوه بر این با استفاده از این تجهیزات فشار به صورت مساوی روی زانوها تقسیم می شود؛
استفاده از زانوبند
افراد دارای زانوی آسیب دیده باید پیش از عزیمت به کوه از زانوبند استفاده کنند. تجهیزات این چنینی با محکم نگه داشتن اجزای زانو در کنار هم به عنوان یک پشتیبان عمل می کنند. البته استفاده بیش از اندازه از زانوبند تضعیف عضلات این ناحیه را در پی داشته و توصیه نمی شود.
راه های تسکین آسیب زانوی کوهنوردان
کوهنوردان در صورت مواجه با آسیب زانو می توانند از روش های زیر برای تسکین دادن علائم استفاده کنند:
- استراحت
- بانداژ کردن زانو
- استفاده از کیسه یخ روی زانو
- بالا نگه داشتن زانو (به بهبود سیستم گردش خون و خروج مواد التهابی زانو کمک می کند)
- استفاده از داروهای مناسب برای کاهش التهاب (زیر نظر پزشک)
سخن پایانی
ما در این مقاله به بررسی یکی از رایجترین آسیب های ناشی از ورزش کوهنوردی تحت عنوان «آسیب زانو» پرداختیم. افراد دارای زانوی معیوب بیش از افراد سالم به این عارضه دچار می شوند. در این وضعیت، زانو به اشکال مختلف دچار اختلال می شود. اما در اکثر موارد کشیدگی یا پارگی تاندون رخ می دهد. این عارضه با تورم، سفتی، درد و حساسیت به لمس بروز پیدا می کند. کوهنوردان در صورت مشاهده این علائم در اسرع وقت به مطب آقای دکتر مصطفی شاهرضایی، متخصص ارتوپدی در تهران مراجعه کنند تا اقدامات احتیاطی لازم صورت بگیرد.
سلام آیا افرادی که زانوی سالم دارند برای پیشگیری از مشکلات زانو بهتر نیست زانو بند ببندند؟ و چه نوع زانو بندی؟کشی یا انواع دیگر