فهرست مطالب
مفصل زانو با داشتن ساختاری پیچیده در معرض آسیب دیدگی های مختلفی قرار می گیرد. برای درمان این آسیب دیدگی های خفیف تا متوسط از روش های غیر جراحی استفاده می کنند. یکی از این روش های غیر جراحی، انجام فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی با هدف تقویت عضلات زانو امروزه به شیوه های متنوعی مورد استفاده قرار می گیرد. انتخاب نوع روش فیزیوتراپی بر اساس شرایط بیمار و نظریه پزشک متخصص خواهد بود. در این مقاله قصد داریم به بررسی انواع روش ها و بهترین روش فیزیوتراپی زانو بپردازیم. برای آشنایی با شایع ترین آسیب دیدگی های مفصل زانو نیازمند به روش فیزیوتراپی تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
هدف از انجام فیزیوتراپی زانو
کارشناس فیزیوتراپ در ابتدا نتایج تست های آزمایشگاهی و عکس برداری ها را مورد ارزیابی قرار می دهد. سپس بسته به شرایط مفصل زانو، مراحل فیزیوتراپی را آغاز می کند. هر روش درمانی فیزیوتراپی با اهداف مشخصی انجام می شوند. از جمله این اهداف عبارتند از:
- تقویت عضلات زانو و نواحی اطراف آن
- بهبود عملکرد مفصل زانو
- افزایش دامنه حرکتی زانو
- افزایش حفظ تعادل به هنگام ایستادن یا راه رفتن
- به تأخیر انداختن نیاز به انجام عمل جراحی زانو
- کاهش و حذف درد ناشی از آسیب دیدگی
- کاهش و از بین بردن التهاب و تورم ایجاد شده در مفصل زانو و نواحی اطراف آن
در دو موقعیت مختلف از مزایای روش های فیزیوتراپی بهره برده می شود. موقعیت اول زمانی است که زانو تحت آسیب دیدگی های خفیف تا متوسط باشد که فیزیوتراپی به عنوان روش درمانی انتخاب می شود. موقعیت دوم هنگامی است که به منظور بهبود تقویت عضلات زانو پس از انجام عمل جراحی مورد استفاده قرار می گیرد. در هر دو موقعیت درمانی، دستور پزشک متخصص ارتوپد و بیماری های زانو، الزامی است.
شایع ترین آسیب دیدگی های مفصل زانو
وارد شدن ضربه های ناگهانی، بیماری های استخوانی و انجام حرکت های نادرست و مکرر مهم ترین دلایل آسیب دیدگی مفصل زانو هستند. در فرآیند این آسیب دیدگی ها، بخش های مختلف مفصل زانو و اجزای داخلی آن تحت تأثیر قرار می گیرند. از جمله شایع ترین آسیب دیدگی های مفصل زانو عبارتند از:
- ابتلا به بیماری آرتروز زانو
- پارگی مینیسک زانو
- کشیدگی و پارگی رباط های زانو از جمله رباط های صلیبی
- نرمی غضروف کشکک زانو
- شکستگی مفصل زانو
- کشش عضلات زانو مانند عضلات همسترینگ
- پارگی یا التهاب تاندون های زانو
- دررفتگی زانو
- دررفتگی کشکک زانو
- عفونت بافت های داخلی زانو
انواع روش های فیزیوتراپی زانو
فیزیوتراپی نوعی علوم توانبخشی است که با پیشرفت علم پزشکی، در انواع مختلفی برای هدف های درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. پیشرفت دستگاه های فیزیوتراپی تأثیر این روش های درمانی را بیشتر از قبل کرده است. هر یک از انواع روش های فیزیوتراپی زانو دارای فرآیند درمانی به خصوصی هستند. در این بخش از مطلب به بررسی هر یک از این روش ها می پردازیم.
ماساژ درمانی
ماساژ دادن عضلات به روش های مختلف باعث کاهش تنش عضلانی می شود که می توان در آسیب دیدگی های حاد و مزمن از آن استفاده کرد. انعطاف پذیری عضلات اطراف مفصل زانو منجر به کاهش دردهای طولانی مدت زانو می شود. از جمله رایج ترین روش های ماساژ درمانی می توان به موارد زیر اشاره داشت.
- ماساژ کلاسیک سوئدی
- ماساژ بافت های عمیق
- ماساژ سنگ داغ
- ماساژ شیاتسو
- ماساژ رفلکسولوژی
تمرین درمانی
انجام تمرین های ورزشی متناسب با نوع آسیب دیدگی مفصل زانو می تواند از درد و التهاب زانو و نواحی اطراف آن بکاهد. این تمرینات شامل تمرین های کششی زانو، تقویتی زانو، محدوه حرکتی زانو و کاربردی زانو می شوند که همراه با ابزار های ساده ای مانند تسمه کشی، بالش و… انجام می شوند.
آب درمانی
به تمرین های هدفمندی که برای درمان درد و التهاب مفصل زانو در عمق های کم و زیاد استخر انجام می شود، آب درمانی گفته می شود. این تمرین ها با داشتن کمترین عوارض قابل اجرا برای تمام گروه های سنی به ویژه سالمندان است. لانچ به جلو، تک پا، آکوا اسکوات و راه رفتن در آب از جمله حرکت های آب درمانی به شمار می آیند.
الکتروتراپی
تحریک بافت های عضلانی زانو به کمک جریان های الکتریسته حاصل از نوعی دستگاه الکتریکی، الکتروتراپی زانو نامیده می شود. برای درمان اسپاسم و ضعف عضلانی زانو از روش الکتروتراپی از زیر شاخه های فیزیوتراپی استفاده می کنند. فرآیند اجرای این روش درمانی بایستی توسط فرد متخصص انجام شود.
منوال تراپی
از روش منوال تراپی اغلب با هدف درمان آسیب دیدگی های تاندون مفصل زانو و درد مفصل استفاده می کنند. همچنین برای از بین بردن عوارض بعد از جراحی زانو نیز گزینه درمانی و بهبودی مناسبی است. منوال تراپی به نام درمان با دست معروف است. برای گرفتن نتایج مطلوب از این نوع روش فیزیوتراپی نیاز به مدت زمان بیشتری است.
اولتراسوند تراپی
در این روش درمانی فیزیوتراپی از امواج صوتی استفاده می کنند که این امواج، گرمای مورد نیاز را به داخل مفصل زانو منتقل می کند. بسته به حاد یا مزمن بودن درد زانو و همچنین نوع آسیب دیدگی، فرکانس امواج ساطع شده بین 0.8 تا 3 مگاهرتز خواهد بود. گرما از طریق یک اپیلکاتور دستی و حرکت مستمر روی زانو انتقال پیدا می کند. فرآیند اولتراسوند تراپی در حدود 10 دقیقه زمان به پایان می رسد.
شاک ویو تراپی
در روش شاک ویو تراپی تماس های کوتاه، مکرر و با شدت بالای انرژی مکانیکی را به بافت های نرم آسیب دیده اعمال می کنند. این لرزش مکانیکی از طریق یک دستگاه دستی با فرکانس بالا انجام می شود که باعث بهبود جریان گردش خون در ناحیه آسیب دیده زانو خواهد شد. از این روش برای ترمیم محل زخم بعد از جراحی نیز استفاده می کنند.
مگنت تراپی
همان طور که در روش الکترتراپی از جریان میدان الکتریکی بهره می بردند، در روش مگنت تراپی از جریان میدان مغناطیسی استفاده می کنند. از این روش اغلب برای ترمیم و جوان سازی بافت های آسیب دیده استفاده می کنند و تا به امروز مکانیسمی برای کاهش درد نداشته است. هدف اصلی از انجام مگنت تراپی، بهبود جریان گردش خون است.
لیزرهای کم توان یا پرتوان
لیزر درمانی زانو شامل روش های لیزرهای کم توان و پرتوان می شود. از لیزر کم توان اغلب برای آسیب دیدگی های تروما مفصل زانو استفاده می کنند. همچنین ساییدگی های استخوانی به کمک لیزر کم توان کاهش پیدا می کند. از لیزر پرتوان نیز برای کاهش درد، التهاب و آرام کرن عضلات آسیب دیده استفاده می کنند.
درای نیدلینگ
برای درمان درد پشت زانو مانند کیست بیکر و گرفتگی رگ های پشت زانو از روش درای نیدلینگ یا سوزن خشک استفاده می کنند. در این روش با وارد کردن سوزن به بافت های عمقی و سطحی، الگوی عضلات را به حالت طبیعی خود باز می گردانند. به هنگام انجام درای نیدلینگ برای درمان زانو نباید از داروهای انعقاد کننده خون استفاده کرد.
مراجعه به پزشک
در مطالب فوق به بررسی انواع روش های فیزیوتراپی زانو پرداخته شد. از جمله این روش ها می توان به الکتروتراپی، ماساژ درمانی، مگنت تراپی، شاک ویو تراپی، آب درمانی، اولتراسوند تراپی و… اشاره داشت. دکتر مصطفی شاهرضایی متخصص ارتوپدی از دانشگاه علوم پزشکی تهران، تجربه و مهارت بالایی در جراحی تعویض مفصل زانو و جراحی رباط صلیبی زانو دارد. شما می توانید برای درمان و ترمیم مشکلات و بیماری های زانویی به مطب دکتر شاهرضایی مراجعه کرده و از تخصص و تجربه ایشان در این زمینه بهره مند شوید. برای دریافت نوبت ویزیت با شماره های درج شده در سایت تماس حاصل نمایید.