فهرست مطالب
شکستگی مهره گردن نوعی عارضه جدی و خطرناک است که تحت تأثیر ضربه، تصادف، سقوط، چرخش شدید، حرکات ورزشی نامناسب و … رخ می دهد. تشخیص و درمان به موقع این عارضه از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ زیرا امکان آسیب به نخاع، فلج شدگی و حتی مرگ افراد وجود دارد؛ اما تشخیص شکستگی گردن با چه علائمی امکان پذیر است؟ درمان آن با کمک چه روش های انجام می شود؟ چگونه می توان از شکستگی گردن پیشگیری کرد؟ برای دریافت پاسخ این سوالات ما را تا پایان مقاله همراهی کنید.
شکستگی مهره گردن
ستون مهره یکی از حساس ترین بخش های بدن است که از سه قسمت گردن، سینه و کمر تشکیل می شود. ستون مهره ای گردن متشکل از 7 مهره (C1 تا C7) است. بین مهره ها دیسک گردن قرار گرفته و که نقش ضربه گیر و تسهیل کننده حرکت مهره ها را بر عهده دارد. نخاع نیز از مجرای وسط این مهره ها عبور می کند. حس و حرکت بالاتنه در گرو سلامت نخاع در این محدوده است. به همین دلیل محافظت از نخاع به عنوان مهم ترین وظیفه مهره گردن معرفی می شود. از دیگر وظایف این مهره ها می توان به کمک به حرکت و پشتیبانی از گردن اشاره کرد.
هر گونه ترک خوردگی و آسیب این مهره ها و دیسک بین آنها شکستگی مهره گردن (Cervical Vertebrae Fracture) نامیده می شود. انواع مختلفی از شکستگی بر اساس مهره درگیر وجود دارد؛ به عنوان مثال می توان به شکستگی مهره اول اشاره کرد که جفرسون نامیده می شود. در این حالت مهره اول به سه الی چهار قطعه تبدیل می شود. گاهی شدت آسیب به حدی است که مهره دوم را نیز درگیر می کند.
از جمله شکستگی های رایج مهره دوم نیز می توان به هنگمن و زائده بین دندانه ای اشاره کرد. این نوع شکستگی بیشتر در بین کودکان مشاهده می شود. شکستگی های مثلثی و بزرگی نیز اغلب مهره های آخر (6 و 7) را درگیر می کند. این شکستگی قطره ای نام دارد. شدیدترین عارضه حاصل از شکستگی گردن، آسیب به نخاع است. آسیب به نخاع در درجات مختلف شامل اختلال در ریشه عصب، پارگی یا کوفتگی است.
دلایل شکستگی مهره گردن
مهره گردن به دلیل ساختار خاص خود، بسیار آسیب پذیر است و امکان شکستگی آن تحت تاثیر عوامل مختلف وجود دارد. به عنوان مثال می توان به چرخش ناگهانی گردن، ضربه، تصادف و سقوط از ارتفاع اشاره کرد. درصد بالایی از شکستگی گردن نیز مربوط به حرکات ورزشی پرخطر است. در بین انواع ورزش ها، بیشترین موارد شکستگی گردن به دوچرخه سواران اختصاص دارد. سوارکاری، ژیمناستیک و شیرجه در آب کم عمق از دیگر ورزش های پرخطر به شمار می روند.
لازم به ذکر است که افراد دچار پوکی استخوان یا ضعف استخوانی بیشتر از سایرین در معرض شکستگی مهره گردن ناشی از ضربه یا حادثه قرار دارند. قاعدگی نامنظم و یائسگی در زنان، افزایش سن و بعضی بیماری ها (ضعف سیستم ایمنی، آرتروز، آرتریت روماتوئید، تومور، فتق بین مهره¬ای و …) از جمله عامل تشدیدکننده ضعف یا پوکی استخوان هستند.
علائم شکستگی گردن
در اکثر موارد شکستگی گردن با درد شدید، بی¬ثباتی گردن و بی¬حسی یا فلجی دست و پا مشخص می-شود. دیگر علائم بروز این عارضه عبارتند از:
- ورم
- کبودی
- دو بینی
- مشکل در بلع
- اختلال در حواس
- از بین رفتن هوشیاری
- ضعف ماهیچه های بدن
- احساس گرما و سرخی بدن
تشخیص شکستگی گردن
در صورت مشاهده علائم شکستگی گردن، مهم ترین اقدام ثابت و بی حرکت نگهداشتن این بخش از بدن تا زمان رسیدن نیروهای اورژانس است؛ زیرا هرگونه حرکت اضافه موجب آسیب بیشتر به نخاع می شود. موضوعی که صدمات جبران ناپذیری به دنبال دارد. معیار اولیه پزشک برای تشخیص شکستگی مهره گردن بررسی نحوه آسیب دیدگی و علائم است. البته انجام بعضی آزمایشات برای تشخیص قطعی ضرورت دارد که عبارتند از:
- آزمایشات عصبی
- تصویربرداری MRI (برای تشخیص میزان آسیب به نخاع گردن)
- آزمایش پرتو X و CT Scan (برای تشخیص نوع و شدت آسیب مهره گردن)
درمان شکستگی گردن
درمان افراد دچار شکستگی مهره گردن یکسان نیست. بلکه بر اساس نوع مهره آسیب دیده، محل شکستگی و شدت شکستگی از روش های متفاوتی برای بهبود بیماران استفاده می شود. پزشک در کنار استفاده از داروهای مسکن و آنتی بیوتیک از راه های درمانی زیر بهره می گیرد:
بریس یا آتل
شکستگی خفیف یا مینور با استفاده از آتل یا بریس گردن درمان می شود. بریس گردن را در مدت طولانی ثابت نگهداشته و به بهبود آن کمک می کند. مدت زمان استفاده از این پوشش در افراد یکسان نیست و بر اساس میزان شکستگی بین 6 الی 8 هفته متغیر می باشد. گاهی اوقات استفاده از جلیقه هالو (Halo) برای فرد آسیب دیده ضرورت می یابد. این جلیقه از جنس پلاستیک یا گچ ساخته و توسط میله هایی عمودی به حلقه فلزی دور سر متصل می شود. در صورت شدت یافتن شکستگی پزشک متخصص برای درمان از تراکشن استفاده می کند. در این روش کشش ستون فقرات طبق تجویز پزشک به روش دستی یا مکانیکی انجام می شود.
عمل جراحی
در آسیب دیدگی های شدید از عمل جراحی برای رفع فشار، ترمیم مهره یا تعویض دیسک استفاده می شود. لازمه این کار بیهوشی عمومی و ایجاد برش در جلو یا پشت گردن برای دستیابی به ساختار معیوب است. دوران نقاهت این عمل جراحی در همه افراد یکسان نیست. بلکه به سن و سلامت جسمانی فرد وابسته است. به عنوان مثال برخی افراد جراحی شده بعد از گذشت چند ماه تمرین فیزیوتراپی قادر به از سرگیری فعالیت های خود هستند. در حالی که برخی دیگر برای بازگشت به حالت عادی به چندین سال تمرین نیاز دارند.
پیشگیری از شکستگی مهره گردن
آسیب های ناحیه سر و گردن میزان بالایی از مرگ و میر را به خود اختصاص داده اند. حتی در صورت نجات فرد عوارض جبران ناپذیری به لحاظ جسمی و روحی برای آنها وجود دارد. به همین دلیل پیشگیری از آنها اهمیت بسیاری دارد. مهم ترین نکات مهم در رابطه با پیشگیری از این عارضه شامل:
- استفاده از کمربند ایمنی در حین رانندگی به منظور کاهش آسیب به سر در حوادث احتمالی
- استفاده از پوشش محافظ حین ورزش های پرخطر
- استفاده از لباس و کلاه ایمنی در مشاغل پرخطر
سخن پایانی
ما در این مقاله دلایل بروز شکستگی مهره گردن، علائم و راه های درمان آن را مورد بررسی قرار دادیم. محافظت از ستون مهره (از جمله مهره های گردن) به دلیل وجود نخاع از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ زیرا آسیب دیدگی شدید نخاع به فلجی یا مرگ ختم می شود. امکان در رفتگی یا شکستگی این مهره ها تحت تاثیر ضربه، تصادف، سقوط، حرکات ورزشی و چرخش نامناسب و شدید سر زیاد است. به همین دلیل استفاده از پوشش محافظ و مخصوص سر و گردن در حین کار یا ورزش های خطرناک به میزان قابل توجهی این عارضه را کاهش می دهد. در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر میتوانید برای معاینه به صورت حضوری به مطب دکتر مصطفی شاهرضایی متخصص ارتوپد و جراح استخوان و مفاصل در تهران مراجعه کنید.