فهرست مطالب
جراحی تعویض مفصل زانو یکی از موفق‌ترین عمل‌های ارتوپدی است، اما موفقیت نهایی آن تنها در اتاق عمل رقم نمی‌خورد؛ بلکه به مراقبت‌های بعد از جراحی، تمرینات توان‌بخشی و رفتار هوشمندانه بیمار در هفته‌ها و ماه‌های پس از عمل بستگی دارد.
روزهای اول بعد از جراحی؛ مراقبت‌های حیاتی در بیمارستان و منزل
1. مدیریت درد:
استفاده منظم از داروهای مسکن تجویزشده (با توجه به دستور پزشک) باعث می‌شود بیمار زودتر شروع به حرکت کند.
2. پیشگیری از لخته شدن خون:
استفاده از داروهای ضدانعقاد، جوراب واریس، و تمرینات پا جهت جلوگیری از ترومبوز ورید عمقی ضروری است.
3. مراقبت از زخم جراحی:
پانسمان باید خشک و تمیز نگه داشته شود. بروز هرگونه ترشح، قرمزی یا تب باید بلافاصله به پزشک اطلاع داده شود.
هفته اول تا ششم؛ توان‌بخشی و بازآموزی راه رفتن
1. شروع فیزیوتراپی زودهنگام:
از روز اول پس از عمل، فیزیوتراپیست حرکات پسیو زانو را آغاز می‌کند. بیمار باید در منزل تمریناتی مثل خم و راست‌کردن زانو را ادامه دهد.
2. استفاده از واکر یا عصا:
بیشتر بیماران نیاز دارند در هفته‌های اول با واکر راه بروند تا توازن و امنیت حرکتی‌شان حفظ شود.
3. تمرینات تقویت عضلات ران:
عضلات چهارسر ران، همسترینگ و سرینی باید با تمرینات ایزومتریک تقویت شوند. این تمرینات به بازگشت عملکرد زانو کمک زیادی می‌کنند.
ماه دوم به بعد؛ بازگشت به فعالیت‌های روزمره
• افزایش دامنه حرکتی زانو:
هدف این است که تا پایان ماه دوم، خم شدن زانو به بیش از ۹۰ تا ۱۲۰ درجه برسد.
• ترک وسایل کمکی:
اگر عضلات قوی شده باشند، بیمار به تدریج می‌تواند بدون عصا راه برود.
• شنا و دوچرخه‌ثابت:
از ماه دوم، این فعالیت‌ها در صورت تایید پزشک، برای بهبود حرکت مفصل بسیار مؤثرند.
چه کارهایی را نباید انجام داد؟
• نشستن طولانی‌مدت روی زمین یا توالت ایرانی
• دویدن، پرش یا ورزش‌های پرتحرک در ماه‌های اول
• رانندگی در ماه اول پس از جراحی
• خودسرانه قطع داروها یا تمرینات توان‌بخشی
پیام پایانی: مراقبت بعد از جراحی، مثل خود جراحی مهم است
جراحی مفصل زانو پایان راه نیست؛ آغاز مسیر بازگشت به زندگی فعال و بدون درد است.
بیمارانی که با برنامه، تمرین، صبر و دقت دوره پس از عمل را طی می‌کنند، معمولاً نتیجه‌ای عالی و رضایت‌بخش تجربه می‌کنند.
همراهی بیمار، خانواده و تیم درمان، سه ضلع مثلث موفقیت پس از تعویض مفصل است.