صافی کف پا که به آن پس پلانوس نیز گفته می‌شود، نوعی تغییر شکل پا است و زمانی رخ می‌دهد که قوس کف پا کاهش یافته و پا به طور کامل بر روی زمین قرار گیرد. این بیماری ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد. تشخیص صافی کف پا معمولاً شامل معاینه بصری پا است که توسط آزمایش‌های تصویربرداری پشتیبانی می‌شود. درمان‌های صافی کف پا ممکن است شامل داروهای مسکن بدون نسخه، حمایت از قوس ارتوتیک، تمرینات پا و یا جراحی باشد. در این مطلب به صافی کف پا و راه‌های درمان صافی کف پا پرداخته شده است.
صافی کف پا چیست؟
صافی کف پا زمانی رخ می‌دهد که بیمار قوس بسیار پایینی داشته یا فاقد قوس کف پا است. کف پا افراد مبتلا به این بیماری هنگام راه رفتن به طور کامل بر روی زمین قرار می‌گیرد. قوس پا به توزیع وزن بدن در بین کف پا و ساق پا کمک می‌کند. ساختار قوس کف پا نحوه راه رفتن بیمار را تعیین می‌کند. قوس باید محکم و انعطاف‌پذیر باشد تا با تنش و انواع سطوح سازگار شود. پاهای افراد مبتلا به صافی کف ممکن است هنگام ایستادن و راه رفتن به سمت داخل چرخش یابد. بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری علائمی ندارند. با این حال در برخی از موارد، علائم مختلف تجربه می‌شوند که شدت این علائم به شدت بیماری بستگی دارد.
علل صافی کف پا
صافی کف پا به طور معمول با پروناسیون بیش از حد پا همراه است. برخلاف پروناسیون نرمال که در آن پا به طور مساوی از پاشنه تا انگشتان پا می‌چرخد، در پروناسیون بیش از حد قوس به سمت پایین و داخل قرار گرفته و هنگام برخورد پا با زمین، اصطکاک بیش از حدی بر روی کف پا ایجاد می‌شود.
علل صافی کف پا در کودکان
صافی کف پا در نوزادان و کودکان طبیعی است. زیرا قوس‌ها هنوز رشد نکرده‌اند. در حالی که قوس کف پا در بیشتر کودکان در سن ۳ تا ۵ سالگی رشد می‌کند، برخی از آنها ممکن است دچار تأخیر یا تغییر شکل ساختاری قوس شوند. صافی کف پا معمولاً با اختلالات ژنتیکی از جمله موارد زیر همراه است:
- خم شدن بیش از حد استخوان ساق پا
- تالوس عمودی مادرزادی
- اختلال هماهنگی رشد
- سندروم اهلرز دانلوس
- هایپرموبیلیتی
- شلی رباط
- چرخش انگشتان پا به سمت داخل
صافی کف پا ممکن است با رشد کودک از بین برود. در برخی از کودکان، صافی کف پا ممکن است به دلیل چاقی و ایجاد فشار اضافی بر روی پای در حال رشد ایجاد شود. همچنین این بیماری ممکن است در طول جهش رشد و به دلیل تغییر در تنگی عضلات ساق پا رخ دهد.
علل صافی کف پا در بزرگسالان
افتادگی قوس اصطلاحی است که برای توصیف فروپاشی استخوان‌ها و بافت‌های هم‌بند قسمت میانی پا استفاده می‌شود. این بیماری معمولاً با زوال تاندون پشتی تیبیا که در امتداد داخلی مچ پا قرار دارد، همراه است. همچنین مکانیزم‌های معیوب پا می‌توانند بر ساختار قوس‌ها تأثیر گذاشته و منجر به شل شدن تدریجی رباط‌هایی که استخوان‌های پا را پشتیبانی می‌کنند، شوند. افتادگی قوس معمولاً در زنان بالای چهل سال و افراد چاق مشاهده می‌شود. علاوه بر این، سایر شرایط مرتبط با صافی کف پا در بزرگسالان شامل موارد زیر است:
نابرابری در طول پاها
این شرایط به دلیل مجبور کردن اندام بلندتر برای جبران قوس ایجاد شده در بدن، منجر به صافی کف پا می‌شود.
بارداری
بارداری باعث افزایش تولید الاستین می‌شود. الاستین اضافی می‌تواند منجر به صافی موقت یا دائمی کف پا شود.
سندروم مارفان
سندروم مارفان نوعی اختلال ژنتیکی است که معمولاً در سن ۳۰ سالگی تشخیص داده می‌شود و بر بافت‌های هم‌بند تأثیر می‌گذارد.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید نوعی آرتریت خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل خود حمله می‌کند.
اسکولیوز
انحنای غیرطبیعی ستون فقرات می‌تواند باعث راه رفتن ناهموار و ناپایدار و در نتیجه صاف شدن یک طرفه کف پا شود.
راه های درمان صافی کف پا
درمان صافی کف پا می‌تواند در کودکان و بزرگسالان متفاوت باشد.
درمان در کودکان
به‌طورکلی صافی کف پا در کودکان نیازی به درمان نداشته و معمولاً در سنین بلوغ یا اوایل بزرگسالی رفع می‌شود. رشد قوس پا در کودکانی که به طور پا برهنه بر روی زمین راه می‌روند، احتمالاً در سنین ۴ تا ۶ سالگی کامل می‌شود. شواهد نشان می‌دهند که استفاده از ارتوتیک ها در کودکان با کف پای صاف معمولاً مفید نیست. در واقع این روش تنها در کودکان مبتلا به ناهنجاری‌های مادرزادی پا مورد استفاده قرار می‌گیرد. جراحی برای درمان صافی کف پا معمولاً در اوایل نوجوانی و زمانی که ساختار استخوان هنوز در حال توسعه است، انجام می‌شود. پس از انجام جراحی، استفاده از ارتوتیک ها برای اطمینان از بهبودی پا لازم است.
درمان در بزرگسالان
درمان صافی کف پا در بزرگسالان به دو دسته درمان‌های غیر جراحی و روش‌های جراحی تقسیم می‌شود:
درمان‌های غیر جراحی
قوس‌های افتاده در بزرگسالان اغلب به هیچ درمانی نیاز ندارد. با این حال، افرادی که علائم مداوم یا شدید دارند ممکن است از تکیه‌گاه‌های قوس ارتوتیک و تمرینات پا استفاده کنند. درمان‌های محافظه کارانه قبل از جراحی شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، کورتیکواستروئیدها و استفاده از ارتوتیک ها یا مهاربندها است. از محافظ‌های ارتوتیک برای تغییر ساختار پا استفاده می‌شود. علاوه بر این، تمریناتی که انعطاف پذیری و قدرت قوس را افزایش می‌دهند، قبل از انجام جراحی توصیه می‌شوند.
درمان جراحی
در صورت نیاز، جراحی کف پای صاف می‌تواند باعث تسکین درد مداوم و حتی ایجاد قوس در بیماران فاقد قوس پا شود. ازآنجاکه علل و محل درد می‌تواند متفاوت باشد، روش جراحی نیز در بیماران متفاوت خواهد بود. دو نوع عمل جراحی برای درمان صافی کف پا وجود دارد که شایع‌ترین آن جراحی ترمیمی است. در جراحی ترمیمی، تاندون‌ها به طور مجدد جا به جا شده و مفصل‌ها در راستای مناسب قرار می‌گیرند. در روش دیگر، از کاشت ساب تالار برای پشتیبانی قوس استفاده می‌شود. برای انجام جراحی صافی کف پا می‌توانید به صورت حضوری به مطب دکتر مصطفی شاهرضایی – جراح زانو، ارتوپد تعویض مفصل و آرتروسکوپی در تهران مراجعه کنید.