نقش تغذیه در پوکی استخوان

پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که استخوان ها، مواد معدنی مانند کلسیم را با سرعت بیشتر از حد طبیعی جایگزین می کنند. در نتیجه آنها از تراکم کمتری برخوردار بوده و قدرت خود را از دست می دهند؛ بنابراین، به راحتی دچار شکستگی می شوند. پوکی استخوان معمولاً هیچ علائم و نشانه ای ندارد و بیماران تا زمانی که دچار شکستگی استخوان نشوند، از ابتلا به این بیماری ناآگاه هستند. پوکی استخوان ممکن است بر اثر عوامل مختلف از جمله کمبود ویتامین D، کلسیم و ویتامین C در بدن رخ دهد. به همین دلیل نقش تغذیه در پیش گیری از پوکی استخوان بسیار مهم است. در این مطلب به نقش تغذیه در پیشگیری از پوکی استخوان پرداخته شده است.

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان نوعی بیماری است که باعث ضعیف شدن و شکنندگی استخوان ها می شود. این بیماری استخوان ها را به حدی شکننده می کند که در اثر زمین خوردن یا حتی فشارهای خفیف مانند خم شدن، موجب شکستگی آنها می شود. شکستگی های مربوط به پوکی استخوان معمولاً در مفصل ران، مچ دست یا ستون فقرات رخ می دهد. استخوان، بافت زنده ای است که دائماً در حال تحلیل و جایگزینی است. پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که تولید استخوان جدید با از دست دادن استخوان قدیمی هماهنگ نباشد. پوکی استخوان می تواند مردان و زنان را تحت تأثیر قرار دهد. اما این بیماری در زنان مسنی که دچار یائسگی شده اند، بیشتر رخ می دهد. داروها، رژیم غذایی سالم و ورزش می توانند به جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان و همچنین تقویت استخوان های ضعیف بدن کمک کنند.

نقش تغذیه در پیشگیری از پوکی استخوان

گزینه های درمانی فراوانی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری وجود دارد. با این حال، پس از ابتلا به پوکی استخوان، هیچ درمانی برای آن وجود ندارد. نقش تغذیه در پیشگیری از پوکی استخوان بسیار حائز اهمیت. مهم‌ترین مواد مغذی برای پیشگیری از پوکی استخوان شامل کلسیم و ویتامین D هستند. کلسیم یکی از عناصر اصلی تولید استخوان است. همچنین ویتامین D به بدن در جذب کلسیم کمک می کند.

کلسیم

کلسیم عنصر سازنده بسیاری از عملکردهای بدن از جمله استخوان ها است. بدن هر روزه از کلسیم برای ناخن ها و موها استفاده می کند. کلسیم اضافی در بدن از طریق عرق و ادرار دفع می شود. اگر بدن به اندازه کافی کلسیم دریافت نکند یا قادر به جذب مقدار کافی کلسیم نباشد، استخوان ها دچار آسیب می شوند. این به این دلیل است که تقریباً تمام کلسیم بدن در دندان ها و استخوان ها ذخیره می شود و در صورت کمبود در مناطق دیگر، بدن کلسیم را از استخوان ها می گیرد. استخوان های کم کلسیم، تضعیف شده و قادر به رشد نیستند. پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که عدم تعادل بین تشکیل استخوان جدید و جذب مجدد استخوان قدیمی وجود نداشته باشد. اگرچه غذاها بهترین منبع کلسیم هستند، اما دریافت آن تنها از طریق رژیم غذایی کافی نیست.

ویتامین D

ویتامین D یکی دیگر از مواد حیاتی برای استخوان ها است. بدن برای جذب کلسیم و افزایش تراکم و توده استخوان، به ویتامین D نیاز دارد. بدون وجود استخوان های محکم و متراکم، به احتمال زیاد پوکی استخوان ایجاد می شود. ویتامین D از سه منبع تأمین می شود که شامل نور خورشید، غذاها و مکمل های دارویی است. پوست از طریق نور ماوراء بنفش موجود در نور خورشید، ویتامین D جذب می کند. همچنین این ماده معدنی از طریق مصرف محصولات لبنی، غلات و ماهی های چرب نیز تأمین می شود. با این حال، به دلیل آن که ویتامین D تنها در مواد غذایی محدودی موجود است، تأمین مقادیر مناسب آن از طریق رژیم غذایی دشوار است. به همین دلیل به مصرف مکمل ها نیاز است.

ویتامین C

ویتامین C برای بدن مهم است. زیرا به عنوان محافظ سلول عمل کرده و برای تشکیل کلاژن حیاتی است. کلاژن قسمت فیبری غضروف و استخوان است و به افراد در ایجاد استخوان های مقاوم کمک می کند. علاوه بر این، ویتامین C نقش مهمی در سلامت استخوان دارد. زیرا به افزایش تراکم استخوان و جلوگیری از پوکی استخوان کمک می کند. دریافت کافی ویتامین C در رژیم غذایی می تواند به مقابله با اثرات پوکی استخوان بپردازد. ویتامین C در میوه ها و سبزیجات مانند فلفل قرمز و سبز، پرتقال، توت فرنگی، آناناس و کلم بروکلی یافت می شود.
راه های دریافت مواد مغذی برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان

مواد غذایی

برای تقویت استخوان ها و جلوگیری از پوکی آنها، می توان کلسیم و ویتامین D را از رژیم غذایی، مکمل ها یا هر دو دریافت کرد. با این حال، دریافت مواد مغذی از مواد غذایی بهتر است. غذاها منبع کاملی از مواد مغذی نسبت به مکمل ها هستند. شیر، ماست، پنیر و سایر محصولات لبنی دارای مقادیر زیادی کلسیم و همچنین سایر مواد مغذی اصلی مانند فسفر و پروتئین برای سلامت استخوان ها هستند. در هنگام خرید مواد غذایی به دنبال غذاها و نوشیدنی هایی باشید که حاوی مقادیر فراوان کلسیم هستند. علاوه بر این، در صورت عدم تحمل لاکتوز و اجتناب از لبنیات، گزینه های دیگر شامل موارد زیر هستند:

• آب پرتغال غنی شده با کلسیم، شیرهای گیاهی مانند شیر سویا و غلات
• سبزیجات سبز برگ مانند کلم بروکلی و اسفناج
• غذاهای دریایی مانند ماهی ها و میگو

برای تأمین ویتامین D بهتر است به دنبال موارد غنی شده با ویتامین D مانند آب پرتقال، غلات صبحانه و شیرهای گیاهی باشید. علاوه بر این، برخی از ماهی ها مانند ماهی آزاد، ماهی تن و ساردین نیز ممکن است منابع خوبی از ویتامین D باشند.

مکمل ها

اگر دریافت کلسیم و ویتامین D از رژیم غذایی کافی نباشد، پزشک ممکن است مصرف مکمل ها را توصیه کند.
مکمل های کلسیم در انواع مختلف از جمله موارد زیر موجود هستند:

• سیترات کلسیم
• کربنات کلسیم

نوع مکمل کلسیم تفاوت چندانی ایجاد نمی کند. با این حال، نحوه مصرف آن ها بسیار متفاوت است. مکمل های کربنات کلسیم برای بیشترین میزان جذب، همراه با وعده های غذایی مصرف می‌شوند. با این حال مکمل های سیترات کلسیم نیازی به مصرف همزمان با وعده های غذایی ندارند.

مراجعه به پزشک

بسیاری از بیماری های ارتوپدی در صورت مراجعه زود هنگام به پزشک و انجام اقدامات احتیاطی قابل درمان است. به همین دلیل نباید در درمان بیماری های ارتوپدی مانند پوکی استخوان تأخیر کرد. در صورتی که دارای علائم پوکی استخوان دارید می توانید به صورت حضوری به مطب دکتر مصطفی شاهرضایی متخصص ارتوپدی و جراح زانو استخوان و مفاصل در تهران مراجعه کنید.