فهرست مطالب
یکی از مهم‌ترین کارها پس از انجام جراحی‌های ارتوپدی، جلوگیری از عفونت زخم است. عفونت زخم می‌تواند روند بهبودی را کند کرده و موجب چرکی شدن زخم و در برخی موارد ایجاد عوارض جدی شود. عفونت می‌تواند در داخل برش، در خون یا در اطراف محل برش ایجاد شود. علاوه بر این، عفونت ممکن است از سایر اندام‌های بدن و از طریق خون، مانند عفونت ادراری پس از جراحی کیسه صفرا، به داخل برش برسند. علل بروز عفونت زخم در جراحی های ارتوپدی و روش‌های پیشگیری از آن بسیار متفاوت هستند. به همین دلیل، بیماران باید با استفاده از این روش‌های مختلف، به دقت از محل برش جراحی مراقبت کنند. در این مطلب به علل بروز عفونت زخم در جراحی‌های ارتوپدی و پیشگیری از آن پرداخته شده است.
عفونت زخم در جراحی چیست؟
پوست یک مانع طبیعی در برابر عفونت است. حتی با رعایت بسیاری از اقدامات احتیاطی و پروتکل‌ها برای جلوگیری از عفونت در محل زخم، جراحی‌هایی که باعث شکستگی پوست می‌شوند، می‌توانند منجر به عفونت شوند. پزشکان این عفونت‌ها را، عفونت‌های محل جراحی می‌نامند. عفونت‌های ناشی از جراحی ارتوپدی بیشتر از آنچه مردم تصور می‌کنند، شایع است. زمانی که باکتری‌های بیماری‌زا، ویروس‌ها یا قارچ‌ها در محل یک جراحی ارتوپدی مانند جایگزینی مفصل تأثیر بگذارند، نتایج می‌تواند ویرانگر باشد. متداول‌ترین میکروارگانیسم‌ها که در عفونت‌های بعد از جراحی نقش دارند، شامل باکتری‌های استافیلوکوک، استرپتوکوک و سودوموناس هستند. علائم عفونت زخم در جراحی ارتوپدی با علائم مرتبط با هر نوع عفونت زخم یکسان است و شامل قرمزی، خستگی، حساسیت موضعی، درد و تب است. اگر عفونت توسط باکتری ایجاد شده باشد، زخم ممکن است ایجاد چرک کند. چرک یک ترشح متشکل از سلول‌های سفید خون و باکتری‌ها است.
عفونت زخم در جراحی ارتوپدی
عفونت‌های ارتوپدی بر استخوان‌ها (آستئومیلیت) و مفاصل (آرتروز سپتیک) تأثیر می‌گذارند. علائم استئومیلیت و آرتروز سپتیک می‌تواند شامل حساسیت و درد در ناحیه استخوان یا مفصل آسیب دیده، قرمزی و تورم باشد. استئومیلیت ممکن است نیاز به تخریب استخوان که یک روش جراحی پیچیده است، داشته باشد. برای رساندن آنتی‌بیوتیک به محل عفونت، می‌توان از مداخلات مختلف استفاده کرد و پس از آن حداقل به مدت ۶ هفته به مصرف آنتی‌بیوتیک خوراکی یا داخل وریدی ادامه داد. همچنین آرتریت سپتیک به مصرف دوزهای زیاد آنتی‌بیوتیک به صورت موضعی و سیستمیک نیاز دارد. برای درمان این نوع عارضه جانبی ناشی از جراحی ارتوپدی، چرک و مایعات اضافی باید به طور مرتب از مفصل تخلیه شوند.
انواع عفونت های محل جراحی
عفونت‌های محل جراحی معمولاً در طی ۳۰ روز پس از جراحی رخ می‌دهند. انواع این عفونت‌ها شامل موارد زیر هستند:
عفونت‌های محل جراحی در برش‌های سطحی
این نوع از عفونت تنها در ناحیه‌ای از پوست که برش خورده است، رخ می‌دهد.
عفونت‌های محل جراحی در برش‌های عمیق
این نوع عفونت در بافت‌های هم‌بند و زیرین ایجاد می‌شود. در صورت بروز عفونت در بافت‌های عمیق، تشکیل چرک امری عادی بوده و لازم است توسط جراح تخلیه شود.
آبسه
آبسه مجموعه‌ای از چرک است که ممکن است در اثر باکتری‌های وارد شده به بدن در طی جراحی ارتوپدی، ایجاد شود. با این حال آبسه می‌تواند در هر نقطه از بدن به ویژه در اندام‌ها یا در حفره‌های اطراف اندام‌ها ایجاد شود. آبسه باید از بدن تخلیه شود.
علل بروز عفونت زخم در جراحی های ارتوپدی
عفونت بعد از جراحی ارتوپدی، ناشی از میکروب است. میکروب‌ها می‌توانند به روش‌های مختلف از جمله موارد زیر زخم جراحی را آلوده کنند:
- میکروب‌هایی که قبل از جراحی بر روی پوست وجود داشته و به زخم گسترش یافته‌اند.
- میکروب‌هایی که درون بدن وجود داشته و از طریق خون به محل زخم منتقل شده‌اند. همچنین این میکروب‌ها ممکن است در ناحیه‌ای که جراحی بر روی آن انجام شده است، وجود داشته باشند.
- میکروب‌هایی که در محیط اطراف مانند وسایل جراحی آلوده یا دست آلوده جراح وجود داشته و به داخل زخم منتقل شده‌اند.
علاوه بر میکروب‌ها، علل دیگری نیز در ابتلا به عفونت زخم در جراحی‌های ارتوپدی نقش دارند که عبارتند از:
- دیابت کنترل نشده
- مشکل در سیستم ایمنی بدن یا سیستم ایمنی ضعیف
- ابتلا به اضافه وزن یا چاقی
- سیگار کشیدن
- مصرف کورتون
- انجام جراحی‌هایی که بیش از ۲ ساعت به طول می‌انجامد
راه های پیشگیری از عفونت زخم در جراحی های ارتوپدی
روش‌های مختلفی برای پیشگیری از ایجاد عفونت زخم در جراحی‌های ارتوپدی وجود دارد که می‌توان با استفاده از آنها خطر ابتلا به عفونت را کاهش داد. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
شستن مکرر دست ها
مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در پیشگیری از ابتلا به عفونت زخم در جراحی‌های ارتوپدی، شستن مناسب دست‌ها است. شستشوی دست‌ها باید حداقل به مدت ۳۰ ثانیه و با آب ولرم و صابون انجام شود. شستن دست‌ها در واقع اولین خط دفاعی در برابر عفونت جراحی است. این امر از ایجاد عفونت در هنگام مراقبت از زخم و برش ایجاد شده، جلوگیری می‌کند.
مصرف منظم آنتی بیوتیک های تجویز شده
آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است از ابتلا به عفونت جلوگیری کنند؛ بنابراین حتماً باید مطابق با دستورالعمل توصیه شده توسط پزشک مصرف شوند. در صورت توقف مصرف آنتی‌بیوتیک پیش از موعد، خطر ابتلا به یک نوع عفونت مقاوم در برابر آن نوع خاص از آنتی‌بیوتیک وجود دارد. این بدان معنی است که افراد ممکن است با قطع زودهنگام آنتی‌بیوتیک، نسبت به قبل از مصرف آن، بیمارتر شوند.
تمیز و خشک نگه داشتن محل جراحی
تمیز نگه داشتن زخم برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است. در صورت اجازه جراح، بهترین راه برای تمیز نگه داشتن زخم، دوش گرفتن و تمیز کردن آن با صابون ضد باکتری است. همچنین لازم است قبل از استفاده از باند، زخم را به خوبی خشک کرد. برای پوشاندن زخم باید از باندهای تمیز و خشک استفاده کرد. استفاده از پاک کننده‌های خشن مانند پراکسید و الکل، مالش محل برش، از بین بردن پوسته‌های اضافی یا ماندن طولانی مدت پانسمان مرطوب بر روی زخم، منجر به عفونت آن می‌شود.
ترک سیگار
کشیدن سیگار به طور کلی برای سلامتی مضر است. علاوه بر این، خطر ابتلا به عفونت زخم در جراحی‌های ارتوپدی در طی روند بهبودی بسیار زیاد است. زیرا بهبودی زخم در این افراد با روند آهسته‌تری بهبود می‌یابد و هرچه برش با سرعت کمتری بسته شود، مدت بیشتری در معرض خطر عفونت قرار می‌گیرد.
استفاده مرتب از پاک کننده دست ضد باکتری در صورت ترک منزل
لمس کردن اجسام در فضای خارج از خانه، توانایی انتشار عفونت را افزایش می‌دهد. بنابراین لازم است به طور مرتب از ضدعفونی کننده دست فاقد آب استفاده کرد.
عدم استفاده از هرگونه پماد و کرم در محل جراحی
پزشکان معمولاً استفاده از پمادها و لوسیون‌ها را در محل برش جراحی منع می‌کنند. استفاده از هرگونه کرم، پماد، پراکسید، الکل و صابون‌های خشن در ناحیه جراحی، خطر ایجاد عفونت را افزایش می‌دهند. زیرا این مواد باعث تحریک و خشک شدن زخم و در نتیجه ایجاد عفونت می‌شوند.
مراجعه به پزشک
مهارت و تجربه پزشک تا حد زیادی می‌تواند از بروز عوارض بعد از انجام عمل جراحی‌های ارتوپدی پیشگیری کند. دکتر مصطفی شاهرضایی، جراح زانو، ارتوپد تعویض مفصل و آرتروسکوپی در تهران با بهره‌گیری از جدیدترین متدهای روز دنیا جراحی‌های ارتوپدی را انجام می‌دهد. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و معاینه به صورت حضوری به مطب ایشان مراجعه کنید.