فهرست مطالب
زانو مهمترین مفصل بدن است که هر گونه آسیب در آن میتواند کیفیت زندگی انسان را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل مراقبت از زانو بسیار حائز اهمیت است. در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرطبیعی در زانو جهت تشخیص و درمان باید به پزشک مراجعه شود. با توجه به این که یکی از سؤالات رایج در ارتباط با زانو این است که از کجا بدانیم زانوی ما سالم است یا خیر؟ با توجه به همین موضوع بر آن شدیم تا در این مقاله به این سؤال پاسخ بدهیم. در ادامه با ما همراه باشید.
علائم زانوی بیمار
یکی از راههای تشخیص زانوی سالم از زانوی بیمار توجه به علائم است. برخی از علائم هشداردهنده که مراجعه به پزشک ارتوپد را ضرورت میبخشد عبارتاند از:
درد زانو
اولین علامت رایج زانوی بیمار، درد در ناحیه زانو است. زانو از اجزای مختلفی تشکیل شده است و با توجه به اینکه کدام بخش زانو احساس درد داشته باشد، علت درد متفاوت خواهد بود. احساس درد در مراحل اولیه قابل درمان و کنترل است و آسیب جدی را به دنبال نخواهد داشت. در این شرایط پزشک ممکن است تمرین ورزشی را برای از بین بردن درد و درمان پیشنهاد کند. تمرین ورزشی با توجه به شرایط بیمار تجویز میشود. بهتر است بیمار در هنگام ورزش کردن از کفشهای مخصوص استفاده کند. اما اگر درمان صورت نگیرد، غضروف با مرور زمان دچار ساییدگی میشود و ممکن است برای درمان، جراحی انجام بگیرد.
یکی از دلایل درد در زانو ممکن است ساییدگی در استخوان زیر کشکک زانو باشد. علت این ساییدگی افزایش سن و یا قرار گرفتن در سن رشد در دختران است. در این شرایط، کشکک از مسیر طبیعی خود خارج شده و باعث احساس درد در جلوی زانو میشود. در شرایطی مانند نشستن طولانی مدت یا چمباتمه زدن شدت این درد افزایش پیدا میکند و حتی ممکن است درد در پشت زانو هم حس شود.
ایجاد درد زانو در زمستان
افرادی که با تغییر فصل و آمدن زمستان در زانوهای خود احساس درد میکنند به احتمال زیاد زانوی بیماری دارند. در بسیاری از مواقع، علت ایجاد درد زانو در زمستان ممکن است آرتروز زانو باشد. آرتروز باعث ایجاد درد و التهاب در زانو میشود. این عارضه که با ساییدگی مفاصل همراه است، دلایل زیادی دارد. افزایش سن یکی از دلایل رایج این عارضه است. آرتروز در فصل سرما بیشتر خود را با درد و تورم نشان میدهد. تحقیقات صورت گرفته نشان میدهد که با افزایش رطوبت و کاهش فشار، علائم آرتروز افزایش پیدا میکند. بنابراین هوای سرد با منقبض کردن ماهیچههای دور مفصل، علائم آرتروز را بدتر میکند. برای جلوگیری از دردناک شدن آرتروز در فصل سرما باید از لباس گرم استفاده شود و فعالیت سنگین و طولانی مدت در این فصل انجام نگیرد.
صدا دادن زانو
در بسیاری از مواقع بیمار با شکایت صدا دادن زانو به پزشک مراجعه میکند. صدا دادن زانو به تنهایی مشکلزا نیست. زیرا ممکن است در اثر گیر کردن هوا در داخل ناحیه زانو و آزاد شدن آن صدایی از زانو شنیده شود. همچنین سابیده شدن دو استخوان به یکدیگر باعث ایجاد صدا از زانو میشود. در این شرایط استراحت و مصرف داروهای مسکن این مشکل را برطرف میکند.
صدا دادن زانو زمانی نگران کننده است که همراه با درد باشد. در این شرایط ممکن است دلیل صدا دادن زانو، وجود بیماری زانو باشد. همچنین موقع صدا دادن زانو امکان آسیب به مهرههای سوم و چهارم کمر وجود دارد. بیمار در صورت حس درد همراه با صدا دادن زانو باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کند تا درمان مناسب تجویز شود.
قفل کردن زانو
زمانی که فرد بعد از نشستن چهار زانو بر روی زمین قادر به بلند شدن نباشد اصطلاحاً به این حالت، قفل شدن زانو گفته میشود. قفل کردن زانو در مواقعی مانند نشستن بر روی زمین، بالا و پایین رفتن از پلهها و… همراه با درد در محل زانو ایجاد میشود. در هنگام به وجود آمدن این حالت ممکن است فرد در ابتدا دچار ترس و وحشت شود. سپس با استراحت این مشکل قابل حل است.
برای درک بهتر این حالت، زانو باید مانند یک لولای در، در نظر گرفته شود. زمانی که چیزی مابین در قرار بگیرد، دیگر قادر به باز و بسته شدن نخواهد شد. در مورد زانو هم، زمانی که چیزی جلوی حرکت زانو را بگیرد، قفل شدن زانو اتفاق میافتد. علت قفل شدن زانو ممکن است در اثر شکستن تکهای از غضروف و یا قطعهای استخوان جدا شده باشد که مابین دو سطح مفصلی قرار میگیرد و به زانو اجازه حرکت را نمیدهد.
قفل شدن زانو با کمی استراحت به طور مقطعی قابل حل است. اما برای حل کامل این مشکل حتماً باید به پزشک مراجعه شود. زیرا در صورتی که علت این عارضه قطعه استخوان یا غضروف باشد، ممکن است آسیب جدی به دنبال داشته باشد. در بعضی از مواقع مشکل قفلشدگی فقط با جراحی قابل حل است.
علتهای زانو درد
یکی از علائم هشدار دهنده، احساس درد در زانو است. اگر چه ممکن است دردهای کوتاه مدت چندان نگرانکننده نباشد اما دردهای مزمن و شدید باید جدی گرفته شود. پزشک با انجام برخی از آزمایشها و معاینات به تشخیص علت درد میپردازد و سپس با توجه به آن درمان مناسب را برای بیمار تجویز میکند. برخی از علتهای زانو درد عبارتاند از:
التهاب کیسههای مفصلی
کیسههای مفصلی یا کیسه سینوویال بر روی مفصل و زیر پوست قرار دارند. وظیفه این کیسههای حاوی مایع، محافظت از مفصل در برابر ساییدگی است. زمانی که به دلایلی مانند استفاده بیش از اندازه از زانو و یا خم شدن به این کیسهها آسیب وارد شود، درد و تورم در زانو به وجود میآید.
در رفتگی کشکک زانو
در مواقعی که به دلایلی مانند ضربه و یا افتادن، کاسهی زانو از جای خود جدا شود، درد و تورم در زانو به وجود میآید.
سندروم ایلیوتیبیال
بافت ایلیوتیبیال یک بافت محکم و سختی است که از قسمت لگن تا زانو کشیده شده است. در شرایطی مانند فعالیت زیاد بدنی ممکن است این بافت ملتهب شده و درد در ناحیه زانو به وجود آید. این مشکل بیشتر در دوندگان در هنگام دویدن در سراشیبی اتفاق میافتد.
پارگی مینیسک
از دیگر علتهای درد زانو میتوان به مینیسک زانو اشاره کرد. در مواقعی آسیب به زانو باعث پاره شده مینیسک زانو میشود. در این شرایط تورم و درد در زانو به وجود میآید. این مشکل بیشتر در بین افراد فعال مانند ورزشکاران شایع است.
بیماری ازگود اشلاتر
این بیماری بیشتر در بین افراد نوجوان و جوان شایع است. بیماری ازگود اشلاتر در اثر فعالیت زیاد بدنی و تحریک شدن قسمت پایینی زانو ایجاد میشود. در اثر این بیماری، یک برآمدگی همراه با درد در زیر زانو به وجود میآید. این بیماری با مرور زمان و استراحت برطرف میشود.
آرتروز
از دیگر دلایل شایع درد زانو، آرتروز است. آرتروز نوعی التهاب مفصل است که با افزایش سن به وجود میآید. افراد مبتلا به آرتروز زانو در هنگام فعالیت بدنی احساس درد و تورم در زانو را تجربه میکنند.
التهاب تاندون کاسه یا کشکک زانو: این عارضه از التهاب تاندون متصل کننده کشکک زانو به ساق پا باعث ایجاد این عارضه میشود. تاندونها در اثر فعالیت بدنی زیاد ملتهب و دردآور میشوند. مهمترین دلیل به وجود آمدن این بیماری، پرشهای زیاد است.
سندرم درد پاتلوفمورال
این بیماری باعث درد و قفل شدن زانو میشود. علت اصلی این بیماری متعادل نبودن و سختی ماهیچهها و به وجود آمدن مشکل در رباطها است. این مشکلات در زمان آسیب و جراحت به زانو به وجود میآیند.
روشهای تشخیص زانو درد
برای درمان زانوی بیمار باید تشخیص علت بیماری به طور دقیق صورت بگیرد. ابتدا پزشک از بیمار شرح حالی از شدت و وضعیت درد و تورم از زانو میگیرد. در مرحله بعدی پزشک زانو را معاینه میکند. از جمله معایناتی که برای تشخیص علت بیماری صورت میگیرد عبارتاند از خم و راست کردن زانو، امتحان حساسیت زانو به لمس و بررسی پایداری رباطها. برای تشخیص دقیقتر پزشک ممکن است انجام آزمایشهای زیر را تجویز کند.
تستهای رادیولوژی
با توجه به این عکسها، شکستگیها و تغییرات مخرب در زانو قابل تشخیص است. ام آر آی گرفته شده از زانو، بافتهای نرم زانو را از لحاظ پارگی و یا آسیب به غضروف و عضلات را مورد بررسی قرار میدهد.
آزمایشهای خون
اگر پزشک در معاینات انجام گرفته تشخیص نقرس و یا ورم مفاصل را بدهد، برای اطمینان بیشتر درخواست آزمایش خون از بیمار را خواهد کرد.
نمونهبرداری از مایع مفصلی
یکی از بهترین روشهای تشخیص عارضههای زانو، نمونهبرداری از مایع مفصلی است. در این شرایط کمی از مایع موجود در مفصل زانو برداشته میشود. آزمایشهای لازم برای تشخیص عارضه بر روی این مایع انجام میگیرد.
مراجعه به پزشک
در صورت مشاهده هر گونه علائم غیر طبیعی و دردهای طولانی مدت در زانو مراجعه سریع به پزشک جهت جلوگیری از به وجود آمدن عوارض جبرانناپذیر بسیار ضروری است. شما میتوانید در صورت داشتن علائم نگرانکننده به مطب دکتر مصطفی شاهرضایی جراح زانو، ارتوپد، تعویض مفصل و آرتروسکوپی در تهران به صورت حضوری مراجعه کنید. ایشان با بهرهگیری از جدیدترین متدهای روز دنیا به تشخیص و درمان بیماریهای زانو میپردازند.