یکی از دلایل درد زانو، بیماری زانوی دوندگان یا سندروم درد پاتلوفمورال است. زانوی دونده اصطلاحی برای توصیف احساس درد در اثر مشکلات زانو است. درد زانو حاصل از این بیماری باعث اختلال در زندگی روزانه فرد بیمار می‌شود. در این مطلب به بررسی علائم و علت‌های بیماری زانوی دوندگان می‌پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.
بیماری زانوی دوندگان
یکی از شایع‌ترین علت زانو درد در بین ورزشکاران و جوانان فعال، عارضه زانوی دوندگان یا سندروم درد پاتلوفمورال است. در این بیماری، فرد یک درد مبهم در قسمت پشت و اطراف قسمت بالای کشکک زانو حس می‌کند. در این بیماری، انجام فعالیت‌های مانند دویدن در شیب پایین، آمدن پله‌ها به سمت پایین، نشستن‌های طولانی مدت و… شدت درد را بیشتر می‌کند. مراجعه زودهنگام و انجام برخی از درمان‌های خانگی می‌تواند تا حد زیادی نشانه‌های این بیماری را کنترل کند. عارضه زانوی دوندگان بیشتر در بین زنان شایع است. همچنین نوجوانان و جوانان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری زانوی دوندگان قرار دارند.
علائم زانوی دوندگان
اولین علامت شایع این بیماری، احساس درد در قسمت جلوی زانو است. به‌طوری‌که با تشدید فعالیت‌های مانند بالا و پایین آمدن از کوه یا پله شدت درد افزایش پیدا می‌کند. در بیشتر مواقع، درد به وجود آمده با استراحت تسکین پیدا می‌کند. برخی از افراد ممکن است علاوه بر احساس درد زانو علائم دیگری را نیز تجربه کنند.
- قفلی شدن موقتی زانو: فرد برای مدتی احساس قفل زدن زانوها را دارد. البته این علامت پایدار نیست و بعد از مدت کوتاهی رفع می‌شود.
- تورم: در مواقعی ممکن است ناحیه زانو متورم شده و ترشحاتی از آن خارج شود.
علت بیماری زانوی دوندگان
بیماری زانوی دوندگان زمانی رخ می‌دهد که پشت کشکک زانو در تماس با استخوان ران قرار بگیرد. تا به امروز علت دقیق این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نیست. تحقیقات انجام‌گرفته نشان می‌دهد یکی از علت‌های زیر می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد این بیماری باشد.
استفاده بیش از اندازه از زانو
بیشتر محققان در این زمینه بر این باورند که استفاده بیش از حد از مفصل پاتلوفمورال باعث ایجاد این عارضه می‌شود. انجام برخی از تمریناتی پرفشار مانند حرکات لانژ و حرکت پلیومتریک به بافت‌های داخل و اطراف زانو آسیب وارد می‌کند. همچنین وارد شدن اضافه بار روی زانو می‌تواند از دیگر علت‌های عارضه زانوی دوندگان باشد.
ضربه وارد شدن به‌زانو
افتادن یا وارد شدن ضربه به کاسه زانو، احتمال تجربه بیماری زانوی دوندگان را در فرد افزایش می‌دهد.
ردیف نبودن استخوان‌ها
خارج شدن از وضعیت صحیح هر یک از استخوان‌های باسن تا مچ پا می‌تواند یکی از دلایل به وجود آمدن بیماری زانوی دوندگان باشد. در این شرایط، کاسه زانو در شیار اصلی خود حرکت نمی‌کند و در نتیجه فرد در ناحیه زانو، درد احساس می‌کند.
بی‌ثباتی و بیش تحرکی کشکک زانو
احتمال به وجود آمدن عارضه زانوی دوندگان در افرادی که کف پای صافی دارند بیشتر است. زیرا در این افراد فشار اضافی بر روی زانوها وارد می‌شود. در این افراد زمانی که مفاصل بیش از اندازه حرکت کند ممکن است درد در ناحیه زانو ایجاد شود.
عضلات ضعیف یا نامتعادل
با ضعیف شدن و یا انعطاف‌ناپذیر شدن عضلات نگه‌دارنده زانو در قسمت جلوی ران ممکن است عارضه زانوی دوندگان به وجود آید. در این شرایط قرار نگرفتن کاسه زانو در جای مناسب باعث ایجاد درد زانو می‌شود.
تشخیص بیماری زانوی دوندگان
بهتر است فرد بعد از مشاهده علائم این بیماری سریعاً به پزشک مراجعه کند. پزشک ابتدا با گرفتن شرح‌حال از بیمار، معاینات فیزیکی را انجام می‌دهد. در این معاینات توازن، تقارن پاها، نحوه راه‌رفتن و دویدن فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین برای تشخیص بیماری، انعطاف‌پذیری عضلات متصل به زانو آنالیز می‌شود. بعد از انجام معاینات برای تشخیص اینکه آیا محل درد استخوان کشکک است، پزشک انجام تست‌های زیر را درخواست می‌کند.
- تست وحشت
- تست زاویة Q
- تست پاتلا آلتا
- تست کلارک
در شرایطی ممکن است پزشک برای تشخیص و تعیین علت دقیق زانو درد آزمایش‌های زیر را تجویز کند.
- تصویربرداری اشعه ایکس: با انجام این عکس‌برداری، تصویری واضح از استخوان حاصل می‌شود. البته این روش کارایی لازم برای مشاهده بافت‌های نرم بدن را ندارد.
- سی‌تی‌اسکن: در این روش تصویری واضح از استخوان و بافت‌های نرم بدن به دست می‌آید. در این روش تصویربرداری، تابش بیشتری نسبت به روش اشعه ایکس ایجاد می‌شود.
- ام آر آی: در این روش، تصویربرداری با استفاده از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی انجام می‌گیرد. با استفاده ازMRI تصاویر دقیقی از رباط و غضروف‌ها ایجاد می‌شود. هزینه انجام این تصویربرداری کمی بیشتر از روش‌های دیگر است و در شرایط خاص ممکن است پزشک درخواست این تصویربرداری را داشته باشد.
درمان زانوی دوندگان
نوع درمان باتوجه‌به شرایط بیمار تجویز می‌شود. در بسیاری از موارد با پیگیری درمان و استراحت دادن به زانو این بیماری قابل‌درمان است. به‌طورکلی در موارد خفیف این بیماری، روش‌های درمانی زیر تجویز می‌شود.
باندپیچی استخوان کشکک
برای کاهش درد زانو، بستن استخوان کشکک پیشنهاد می‌شود. این کار با بهبود عملکرد عضلات پا، درد را کاهش می‌دهد. استفاده از برس‌های طبی در مواقعی که درد مزمن و پایدار است برای بیمار تجویز می‌شود.
استفاده از کفش‌های مخصوص
استفاده از کفش‌های مخصوص زانوی دوندگان در مواقعی که علت بیماری، موقعیت و حالت قوس پا باشد تجویز می‌شود. در این شرایط با تجویز پزشک باید یک کفی مخصوص به نام آرتز مناسب پای بیمار تهیه و استفاده شود. این کفی با کاهش فشار وارد شده روی زانو، باعث کاهش درد بیمار می‌شود.
استفاده از کمپرس سرما و گرما
یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای کاهش درد در این بیماری استفاده از کمپرس سردوگرم است. کمپرس سرد با کاهش التهاب و تورم به کاهش درد زانو کمک می‌کند. در هنگام استفاده از یخ حتماً دقت شود مستقیم روی محل درد قرار نگیرد. کمپرس گرما باید هم‌زمان با کمپرس سرد استفاده شود. این عمل به افزایش جریان خون در محل زانو کمک می‌کند.
درمان دستی
در مواقعی با انجام معاینات و تجویز پزشک درمان‌های دستی و یا کایروپراکتیک تجویز می‌شود. این نوع درمان در بسیاری از مواقع یک گزینه مؤثر درمانی است. یکی از رایج‌ترین تکنیک‌های مورداستفاده در درمان‌های دستی، تریگرپوینت تراپی است. این روش ترکیبی از ماساژ و تکنیک‌های کششی است. از جمله مزایای انجام این روش درمانی، کاهش تنش، درد، افزایش قدرت و استقامت عضلات اطراف زانو است.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی یکی دیگر از راه‌های تسکین درد در این بیماری است. ماساژ درمانی باعث شل شدن عضلات و بهبود موقعیت عضلات و تاندون‌ها می‌شود.
طب سوزنی
طب سوزنی با شل کردن عضلات باعث درمان و تسکین درد می‌شود. سوزن‌های استفاده شده در طب سوزنی، جریان خون ضعیف شده در ناحیة بین استخوان کشکک و استخوان ران را تقویت می‌کند.
تمرینات تقویتی و فیزیوتراپی: انجام حرکات تقویتی روی عضلات پا، زانو و مچ پا به تسریع بهبودی بیماری زانوی دوندگان کمک می‌کند. این تمرینات باید توسط متخصص این امر صورت بگیرد تا تأثیرگذاری لازم را داشته باشد. زیرا متخصص با درنظرگرفتن وضعیت بیمار تعداد و نوع تمرینات را مشخص می‌کند.
جراحی
در مواردی که درمان‌های غیر جراحی مؤثر نباشد، جراحی توصیه می‌شود. در این روش، جراحی با ایجاد یک سوراخ کوچک در محل زانو و برداشتن غضروف آسیب‌دیده انجام می‌گیرد. این جراحی با کاهش فشار شده بر زانو قدرت حرکت را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از ابتلا به بیماری زانوی دوندگان
برای پیشگیری از ابتلا به عارضه سندرم درد پاتلوفمورال، انجام اقدامات زیر را توصیه می‌شود.
حفظ تناسب‌اندام
آمادگی و سلامتی بدنی یکی از راه‌های کاهش احتمال بروز بیماری زانوی دوندگان است. افرادی که دارای اضافه‌وزن هستند بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. کاهش وزن از روش‌های پیشگیری از بیماری زانوی دوندگان است.
انجام حرکات کششی
گرم کردن بدن با انجام حرکات کششی قبل از انجام ورزش، احتمال آسیب و فشار وارده بر زانو را کاهش می‌دهد. زیرا حرکات کششی انعطاف‌پذیری زانو را افزایش می‌دهد.
افزایش تمرین به‌مرورزمان
تمرینات ورزشی باید به‌مرورزمان افزایش پیدا کند. زیرا در غیر این صورت به زانو فشار وارد می‌شود.
استفاده از کفش مناسب
برای پیشگیری از ابتلا به بیماری بهتر است در انجام ورزش مخصوصاً هنگام دویدن از کفش‌های مناسب استفاده شود. کفش مناسب فشار وارده روی زانو را کاهش می‌دهد.
عوارض عدم درمان بیماری زانوی دوندگان
بیمار با مراجعه به‌موقع به پزشک می‌تواند از عوارض احتمالی این بیماری درامان باشد. در شرایطی که این بیماری به‌موقع تشخیص و درمان نشود، می‌تواند منجر به بیماری کندرومالاسی پاتلا یا نرمی کشکک زانو شود. به همین دلیل باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود. در صورت مشاهده هرگونه علائم بیماری زانوی دوندگان جهت درمان می‌توانید به مطب آقای دکتر مصطفی شاهرضایی فلوشیپ جراحی زانو در تهران مراجعه کنید.