مفصل زانو به عنوان یکی از اصلی ترین مفصل های بدن است که وظیفه حرکت پا را بر عهده دارد. برخی آسیب دیدگی های شدید به زانو و اجزای داخلی مفصل، منجر به جراحی آرتروپلاستی می شود. با توجه به حساسیت بالایی که این جراحی به همراه دارد، دوران نقاهت و بعد از جراحی آرتروپلاستی زانو نیاز به مراقبت های بیشتر و دقیق تری خواهد داشت. رعایت این مراقبت ها از عوارض ناشی از جراحی می کاهد. در این مقاله قصد داریم به بررسی مراقبت های بعد از جراحی آرتروپلاستی زانو بپردازیم. برای آشنایی بیشتر پیرامون این نکات و مراقبت ها تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
جراحی آرتروپلاستی زانو چیست؟
به جراحی تعویض مفصل زانو جراحی آرتروپلاستی (arthroplasty) گفته می شود. این جراحی توسط پزشک متخصص ارتوپد و جراح مفصل زانو در بیمارستان یا کلینیک مجهز و تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. تعویض مفصل زانو بسته به میزان آسیب دیدگی مفصل زانو یا اجزای داخلی آن در انواع مختلفی انجام می شود. به طوری که در آسیب دیدگی های کمتر، بخشی از مفصل از زانو و در آسیب دیدگی های شدید کل مفصل زانو تعویض می شود. در جراحی آرتروپلاستی از پروتزهای مصنوعی با جنس های فلزی، سرامیکی یا… برای جایگزین کردن مفصل اصلی تخریب شده استفاده می کنند. این پروتزها در اغلب موارد طول عمری بالغ بر 15 سال دارند.
مراقبت های بعد از جراحی آرتروپلاستی زانو
بعد از اتمام جراحی آرتروپلاستی زانو، لازم است به چندین نکته باید و نباید توجه داده شود که از آن ها تحت عنوان مراقبت های بعد از جراحی نام برده می شود. توصیه می شود افرادی که تحت جراحی تعویض مفصل زانو قرار گرفته اند تا شش ماه بعد از جراحی مراقبت های لازم را انجام دهند. با رعایت کردن نکات بعد از عمل جراحی می توان از بروز عوارض ناشی از جراحی کاست. در این شرایط بیمار دوره نقاهت کوتاه تر و بهبودی سریع تری خواهد داشت. اهمیت این مراقبت ها می تواند به اندازه مهارت و تجربه پزشک متخصص در موفقیت یک جراحی تأثیر مضاعفی داشته باشد. در ادامه به بررسی مراقبت های بعد از جراحی آرتروپلاستی زانو می پردازیم.
مصرف صحیح داروها
بعد از اتمام جراحی، داروهای تسکین دهنده درد به صورت وریدی به بیمار تزریق می شوند تا درد ناشی از جراحی انجام شده کاهش پیدا کند. پس از ترخیص از بیمارستان نیز، علاوه بر داروهای ضد درد، داروهای ضد التهاب و همچنین داروهایی به منظور جلوگیری از لخته شدن خون در بدن بیمار تجویز می شود. این داروها باید به طور منظم و در زمان مشخص شده مصرف شوند تا در اثر لخته شدن خون بیمار از عوارضی همچون سکته مغزی و قلبی پیشگیری شود. مصرف درست داروها، فعالیت تمامی سیستم های بدن را کنترل می کند.
مراقبت از محل زخم
برای انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو، شکافی به اندازه حدود 20 سانتی متر روی زانو ایجاد می شود. پس از اتمام جراحی این شکاف به کمک چندین بخیه بسته خواهد شد. زخم جراحی بایستی در زمان درست و مشخص شده توسط پزشک مربوطه، تعویض پانسمان شود. تمیز و خشک نگه داشتن زخم می تواند از عفونت آن جلوگیری کند. زمان استحمام باید تحت دستورات پزشکی باشد و بدون مشورت پزشک می تواند عوارضی زیادی به همراه داشته باشد.
شیوه صحیح استراحت، نشستن و راه رفتن
به هنگام دراز کشیدن و استراحت بایستی از وارد شدن فشار اضافی به زانو خودداری شود و بیمار روی تخت دراز بکشد. به هنگام نشستن بایستی از صندلی های بلندتر از حد معمول استفاده کرد و بهتر است پاها بالاتر از سطح قلب قرار گرفته شوند. به هنگام راه رفتن بنا به دستور پزشک متخصص بایستی از وسیله های کمکی مانند عصا یا واکر استفاده شود. بستن زانوبند نیز در پایداری زانو در زمان راه رفتن تاثیر بالایی خواهد داشت. توصیه می شود چند ماه پس از جراحی آرتروپلاستی از راه رفتن و ایستادن های طولانی مدت و همچنین بالا و پایین رفتن از پله ها خودداری شود. به هنگام نیاز به سرویس بهداشتی لازم است بیمار از توالت های فرنگی استفاده کند.
رفع تورم و التهاب زانو
هر نوع عمل جراحی می تواند عوارض تورم و التهاب در محل جراحی داشته باشد و جراحی آرتروپلاستی نیز از این قاعده مستثنا نیست. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی در از بین بردن التهاب جراحی موثر هستند. در کنار مصرف دارو می توان از کمپرس های یخ برای رفع تورم محل جراحی استفاده کرد. توصیه می شود در هر روز 5 بار به مدت 15 الی 20 دقیقه از کمپرس های یخ استفاده شود. با مشاهده التهاب و تورم شدید و همچنین ترشحات در محل زخم، باید بیمار هر چه سریع تر به پزشک مربوطه مراجعه داشته باشد.
داشتن رژیم غذایی مناسب
به منظور رسیدن به دو هدف مهم و اصلی، بایستی بیمار از برنامه غذایی سالمی برخوردار باشد. هدف اول، رساندن تمامی ویتامین ها، پروتئین ها و مکمل های غذایی لازم به بدن برای بهبودی سریع زخم و همچنین بافت داخلی پروتز مفصل زانو با بافت بدن است. هدف دوم حفظ وزن ایده آل و جلوگیری از افزایش وزن به منظور پیشگیری از وارد شدن فشار مضاعف روی زانو یا زانوهای تحت جراحی قرار گرفته، خواهد بود. به طوری که بیمار با داشتن رژیم غذایی مناسب دوران نقاهت کوتاه تری طی خواهد کرد.
انجام حرکات ورزشی در خانه
مفصل زانو به عنوان یک مفصل حیاتی در بدن باید هر چه سریع تر بعد از جراحی به فعالیت عادی خود بازگردد. یکی از بهترین روش های بهبودی گام به گام، زانویی با جراحی آرتروپلاستی، انجام حرکات ورزشی در خانه با دستورات پزشک متخصص مربوطه است. از جمله این حرکات ورزشی می توان به موارد زیر اشاره داشت.
- حرکت چهار سر ران
- حرکت سرسره پاشنه
- حرکت چهار سر ران کوتاه
- حرکت بلند کردن پای صاف
- خم کردن زانو به کمک دست
شرکت در جلسات فیزیوتراپی
یکی از مهم ترین مراحل بهبودی و توانبخشی بعد از جراحی آرتروپلاستی، شرکت در جلسات فیزیوتراپی است. طی این مرحله طبق دستور پزشک متخصص و زیر نظر کارشناس فیزیوتراپ انجام می شود. در این جلسات، زانو و پای جراحی شده با انجام حرکات هدفمند به صورت اصولی تقویت می شوند. این حرکات می توانند از خشکی زانو جلوگیری کنند و دامنه حرکتی زانو را افزایش دهند.
مراجعه به پزشک
در مطالب فوق به بررسی مراقبت های بعد از جراحی آرتروپلاستی زانو پرداخته شد. پانسمان به موقع از زخم، مصرف داروهای ضد التهاب و مسکن، استفاده از عصا یا واکر، انجام نرمش های توصیه شده و… از مهم ترین نکات بعد از جراحی تعویض مفصل زانو هستند. دکتر مصطفی شاهرضایی متخصص ارتوپدی از دانشگاه علوم پزشکی تهران، تجربه و مهارت بالایی در جراحی تعویض مفصل زانو و جراحی رباط صلیبی زانو دارد. شما می توانید برای انجام جراحی آرتروپلاستی زانو یا همان تعویض مفصل زانو به مطب دکتر شاهرضایی مراجعه کرده و از تخصص و تجربه ایشان در این زمینه بهره مند شوید. برای دریافت نوبت ویزیت با شماره های درج شده در سایت تماس حاصل نمایید.