زانو بزرگترین مفصل بدن است که وارد شدن هرگونه آسیب به آن، کیفیت زندگی انسان را به طرز چشم‌گیری تحت تأثیر قرار می‌دهد. یکی از مشکلات رایجی که اغلب افراد با آن مواجه می‌شوند به اصطلاح عامیانه خالی کردن زانو است که عموماً به آن ناپایداری زانو گفته می‌شود. با توجه به این که زانو در برابر عوامل مختلف به شدت آسیب‌پذیر می‌باشد و اگر برای هر یک از اجزاء ریز داخل آن مشکلی ایجاد شود، تمامی ساز و کار عملکرد زانو دچار اختلال و ناهماهنگی می‌شود، در این مقاله در مورد علت های خالی کردن زانو و روش های درمان آن می پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.
آناتومی مفصل زانو
مفصل زانو از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان در کنار هم تشکیل شده است.
- قسمت پایینی استخوان ران
- قسمت بالایی استخوان ساق
- استخوان کشکک
قسمت انتهای پایینی ران روی ساق حرکات لولایی شکل دارد و کشکک در فرورفتگی شیار مانند پهنی که در جلوی انتهای پایینی ران قرار دارد به طرف بالا و پایین حرکت می کند. در قسمت هایی که این سه استخوان با یکدیگر تماس دارند سطح آنها پوشیده از غضروف است. وجود غضروف باعث می شود که سطح لغزنده ای ایجاد شود و این سه استخوان به راحتی روی یکدیگر حرکت کنند. از طرف دیگر داخل مفصل زانو مایع غلیظ و لزجی به نام مایع مفصلی یا مایع سینوویال وجود دارد که روی غضروف ها را لیز می کند و موجب تسهیل حرکت مفصل می شود.
خالی کردن زانو چیست؟
زمانی که پا از قسمت زانو به طور ناگهانی دچار لغزش می‌شود انسان اتکای خود را روی زانو از دست می دهد. به این اتفاق در اصطلاح خالی کردن زانو می گویند که حتی ممکن است فرد روی زمین بیفتید.
انواع خالی کردن زانو
خالی کردن زانو می تواند از نوع اولیه یا ثانویه باشد.
ناپایداری اولیه
در ناپایداری اولیه مفصل به صورت کامل در می رود. این وضعیت به دلیل وجود نقص در یکی از رباط ها مانند پارگی رباط صلیبی قدامی اتفاق بیفتد. در اغلب موارد خالی کردن زانو به خودی خود دردناک نیست و بعداً دچار درد شود یا ورم کند. خالی کردن مکرر زانو در طولانی مدت، مینیسک ها و سطوح غضروفی مفصل زانو را تخریب کرده و می تواند منجر به بروز آرتریت می شود.
ناپایداری ثانویه
در این وضعیت، چیزی درون زانو باعث ایجاد درد می‌شود، به همین دلیل بدون اینکه فرد بخواهد، عضلات چهار سر ران برای کاهش نیروی فشاری وارده بر مفصل دردناک شل می شوند. در نتیجه پا خم شده و احساس خالی کردن زانو به فرد دست دهد. در ناپایداری ثانویه، خالی شدن زانو دلیل ساختاری ندارد. در صورتی که علت درد رفع شود زانو دیگر خالی نخواهد کرد.
پزشک با مطالعه تاریخچه پزشکی و معاینه دقیق بیمار می تواند اولیه یا ثانویه بودن نوع ناپایداری را تشخیص دهد و درمان مناسب را برای بیمار اتخاذ کند.
دلایل خالی کردن زانو
خالی کردن زانو می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از آن ها عبارتند از:
پارگی رباط‌ها
خالی کردن زانو در بیشتر موارد به دلیل آسیب‌دیدگی رباط‌هایی است که زانو را پایدار نگه می‌دارند. پارگی هر یک از این رباط‌ها می‌تواند علت خالی کردن زانو باشد و در آن نقش داشته باشد.
پارگی مینیسک‌ها
مینیسک‌ها دو قطعه غضروف گوه‌ای شکل هستند که بین سر استخوان ران و سر تیبیا در زانو قرار دارند. یکی دیگر از دلایل خالی کردن زانو پارگی مینیسک است. در صورت پارگی مینیسک حین پایین رفتن در حالت اسکات یا پایین رفتن از پله‌ها ناپایداری زانو افزایش پیدا می کند.
ناپایداری کشکک زانو
کشکک به رباط‌ها و تاندون‌هایی که وظیفه‌شان پایدار نگهداشتن آن است متصل است. کشکک در شیار پاتلوفمورال که در پایین‌ترین قسمت استخوان ران قرار داشته و بخشی از مفصل زانو است، می‌لغزد. در صورتی که کشکک (پاتلا) از شیار پاتلوفمورال خارج شود، زانو دچار ناپایداری خواهد شد.
وارد شدن ضربه مستقیم به کشکک که معمولاً در یک تصادف یا برخوردهای ورزشی رخ می‌دهد، یا یک حرکت پیچشی غیرطبیعی زانو هم می‌تواند از دلایل خروج کشکک از شیار پاتلوفمورال باشد.
ناصافی و سائیدگی غضروف ها
آرتروز زانو یکی دیگر از دلایلی است که به ناپایداری زانو کمک می‌کند. این امر می‌تواند ناشی از عوارض آرتروز زانو و مشکلات متعدد، مانند وجود قطعات آزادی از غضروف در درون زانو، تخریب تدریجی مینیسک، یا پارگی رباط‌ها، درد و ضعف عضلات باشد.
ضعیف شدن عضلات اطراف زانو
یکی دیگر از دلایل خالی شدن زانو، ضعیف شدن عضلات اطراف زانو است که می تواند به دلایل مختلفی بروز کند. با بالا رفتن سن نیز حجم عضلات کم شده و در نتیجه قدرت آنها کاهش می‌یابد.
تشخیص ناپایداری زانو
پزشک با معاینه فیزیکی کامل و تصویربرداری علت دقیق سستی زانو را تشخیص می دهد و سپس روش درمانی مناسب را پیشنهاد می دهد.
درمان خالی کردن زانو
درمان خالی کردن زانو به این بستگی دارد که از نوع اولیه است یا ثانویه. همچنین حاد یا مزمن بودن آسیب از دیگر فاکتورهایی است که نوع درمان ناپایداری زانو را مشخص می‌کند. برای درمان ناپایداری زانو می‌توان از روش‌های جراحی و روش‌های غیر جراحی استفاده کرد. درمان‌های مبتنی بر جراحی معمولاً از طریق ترمیم و بازسازی رباط آسیب دیده به منظور بازیابی ساختار طبیعی مفصل زانو است. پی آر پی زانو و ازن درمانی از دیگر روش هایی هستند که برای درمان ناپایداری زانو می توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
فیزیوتراپی یکی دیگر از روش‌های کم‌خطر برای درمان سست شدن ناگهانی زانو است. فیزیوتراپی به تقویت عضلات اطراف زانو کمک می کند و از آسیب دیدن مجدد آنها پیشگیری می‌کند.
مراجعه به پزشک
بیماری های ارتوپدی در صورت مراجعه زود هنگام به پزشک قابل درمان هستند. در صورتی که زانوی شما به طور مرتب خالی می‌کند شما می‌توانید به مطب دکتر مصطفی شاهرضایی جراح زانو، ارتوپد، تعویض مفصل و آرتروسکوپی در تهران به صورت حضوری مراجعه کنید.