فهرست مطالب
آب آوردن زانو یا افیوژن یکی از شایعترین مشکلات مفصلی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی بروز مییابد؛ بهعنوانمثال میتوان به صدمه فیزیکی و فرسودگی مفصل زانو اشاره کرد. بیماریهای مختلف نیز در بروز این عارضه نقش دارند که نقرس، آرتریت، عفونت، کیست و تومور از جمله آنها به شمار میروند. این مقاله به بررسی آب آوردن و تورم زانو و تمرینات فیزیوتراپی برای درمان آب آوردن زانو اختصاص داده شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه ما را تا پایان همراهی کنید.
آب آوردن زانو چیست؟
زانو یکی از بزرگترین و مهمترین مفاصل بدن است. این مفصل توسط بافت محکم و سختی بنام کپسول محافظت میشود. بخش داخلی کپسول از لایه سینوویال پوشیده شده است. این لایه ترشح مایع کپسولی یا سینوویال را برعهده دارد. وجود این مایع علاوه بر نقش ضربه گیری برای حرکت بهتر استخوانها در کنار هم ضروری است. میزان تولید این ماده متناسب با حجم داخلی کپسول انجام میشود. گاهی اوقات میزان تولید این ماده از حد طبیعی فراتر میرود. در نتیجه زانو حالت متورم و ملتهب به خود میگیرد.
تورم ابتدا بالای کشکک را درگیر کرده و سپس به سایر بخشها گسترش مییابد. این عارضه در اصطلاح پزشکی افوزیون یا افیوژن نام دارد. در اصطلاح عامیانه نیز به آن آب آوردن زانو میگویند. علاوه بر تورم بالای کشکک، علائم زیر برای تشخیص این عارضه ملاک قرار میگیرد:
- خشکی و کاهش دامنه حرکتی
- درد شدید مفصل زانو
- اختلال در راه رفتن
- گرم شدن مفصل
علت آب آوردن زانو چیست؟
عوامل مختلفی لایه سینوویال مفصل زانو را تحریک کرده و موجب ترشح مقدار بیشتری مایع توسط آن میشوند. یکی از این موارد آسیب و ضربه شدید به مفصل زانو است. آسیبدیدگیهای شدید مشکلاتی چون پارگی رباط صلیبی، منیسک یا شکستگی استخوان را در پی دارد. نتیجه کار خونریزی و ورم مفصل زانو است. البته درد و ورم اولیه به دلیل جذب خون توسط بدن بعد مدتی از بین میرود. اما ناپایداری زانو گریبان گیر فرد میشود. افراد دارای این مشکل تحت کوچکترین غفلت دچار پیچ خوردگی زانو میشوند. پیچ خوردگی موجب کشیدگی لایه سینوویال و تحریک آن برای تولید مقدار بیشتری مایع بین مفصلی میشود.
ساییدگی زانو (آرتروز)، بیماریهای خودایمنی (از قبیل آرتریت، لوپوس و …)، عفونت، بورسیت، تومور یا نقرس نیز در بروز این عارضه نقش دارند. در ضربه و آسیبدیدگی، تورم زانو موقتی است و بعد از مدتی بهبود مییابد. اما در آرتروز این عارضه به صورت دائمی بروز مییابد. امکان عود و خاموشی افیوژن در زمانهای مختلف نیز وجود دارد. معمولاً افراد دارای بیماریهای خود ایمنی به صورت دورهای این عارضه را تجربه میکنند. بعضی عوامل ریسک ابتلا به آب آوردن زانو را افزایش میدهند. افزایش سن، ورزشهای سنگین و پرفشار و افزایش وزن از جمله این موارد به شمار میرود.
تشخیص
پزشک متخصص برای تشخیص اولیه این عارضه ابتدا علائم بیمار را بررسی میکند. انجام آزمایشهای مختلف برای تشخیص عامل ایجاد کننده تورم و میزان پیشرفت عارضه الزامی است. آزمایش خون برای تشخیص بیماریهای مرتبط با آب آوردن زانو از قبیل نقرس، لایم، روماتیسم، عفونت و … کاربرد دارد. سایر آزمایشهای تجویز شده شامل اولتراسوند، تصویربرداری سی تی اسکن، اشعه ایکس و ام آر آی است.
درمان آب آوردن زانو
روشهای درمانی ارائه شده برای آب آوردن زانو در دو گروه تهاجمی و غیرتهاجمی جای میگیرند. روش غیرتهاجمی شامل دارو درمانی و تمرینات فیزیوتراپی است. کشیدن آب زانو و جراحی نیز در گروه تهاجمی قرار دارند.
دارو درمانی
برحسب عامل ایجاد کننده داروهای مختلفی برای درمان آب آوردن زانو تجویز میشود. داروهای ضد التهاب کورتیکواستروئیدی، سرکوب یا متعادلکننده سیستم ایمنی، بیولوژیکی و مکملهای غضروف ساز و حاوی کلسیم از جمله این موارد به شمار میرود. در بعضی شرایط پزشک برای کاهش درد و تورم حاصل از عارضه اقدام به تزریق مستقیم مواد دارویی در زانو میکند. مواد مختلفی برای تزریق وجود دارد و انتخاب برحسب شرایط فرد و تشخیص پزشک است؛ بهعنوانمثال میتوان به داروهای ضد التهاب استروئیدی، اوزون و پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP) اشاره کرد. اوزون تراپی و PRP علاوه بر کاهش درد، به ترمیم بافتهای مفصل زانو کمک میکند.
تمرینات فیزیوتراپی
فیزیوتراپ برای بهبود وضعیت زانوی آب آورده از راهکارهای مختلفی بهره میگیرد. تمرینات ورزشی مهمترین بخش برنامه ارائه شده است. این تمرینات علاوه بر مفصل زانو، عضلات آن را نیز تقویت کرده و فشار وارده بر آن را کاهش میدهد. ماساژ یکی دیگر از اقدامات مؤثر برای کاهش فشار وارد بر زانو است. ماساژ با افزایش گردش خون در ناحیه تحت درمان به ترمیم بافتی کمک میکند. یخ درمانی، گرما درمانی و بریس زانو نیز برای کاهش درد و تورم این بیماران کمک کننده است.
کشیدن آب
گاهی اوقات پزشک برای آسایش و راحتی بیشتر بیماران، آب موجود در زانو را با سرنگ مخصوص خارج میکند. این کار در اصطلاح پزشکی آسپیراسیون نامیده میشود. البته این روش برای آب آوردنهای غیر عفونی کاربرد دارد. لازمه آسپیراسیون ضدعفونی و بیحس کردن زانو است. در اغلب موارد آب زانو بعد از مدتی مجدد بازمی گردد.
جراحی
در صورت عدم بهبود وضعیت زانو با روشهای غیر جراحی و پیشرفت علائم، جراحی ضرورت پیدا میکند. برحسب شرایط بیمار جراحی به روشهای مختلف انجام میشود. یکی از این روشها آرتروسکوپی نام دارد. در این روش آرتروسکوپ (نوعی میله نازک، منعطف و مجهز به دوربین) از طریق شکافهای ریز ایجاد شده روی زانو به داخل کپسول مفصلی فرستاده میشود. با این کار پزشک از کوچکترین ایراد مطلع شده و مکانهای آسیبدیده را مشخص میکند. سپس ابزار لازم برای ترمیم از طریق شکافهای دیگر به محل راه مییابد. گاهی اوقات میزان آسیب وارده به زانو بسیار زیاد است و با اعمال ترمیمی اصلاح نمیشود. در این شرایط تعویض مفصل زانو به عنوان آخرین راه حل مطرح است.
مراجعه به پزشک
همه افراد در صورت مشاهده علائم آب آوردن زانو باید سریعاً به متخصص ارتوپد مراجعه کنند. در غیر این صورت علائم شدت یافته و فعالیت روزمره فرد را مختل میکند. متخصص ارتوپد با بهره گیری از راهکارهای مختلف (جراحی و غیر جراحی) از پیشرفت عارضه جلوگیری میکند. همچنین اقدامات صورت گرفته توسط متخصص، تورم و درد زانو را کاهش داده و شرایط را برای یک زندگی طبیعی مهیا میکند. شما میتوانید برای درمان آب آوردن زانو به صورت حضوری به مطب آقای دکتر مصطفی شاهرضایی فلوشیپ جراحی زانو در تهران مراجعه کنید.